Bu aralar hep "kişisel güvenlik"ten konuşuyoruz. Çünkü bu sosyal medya firmaları işin suyunu çıkardı. Reklam satacağız derken, vermediğimiz verilerimize bile göz diktiler. Önemli çünkü bu verileri manipülasyon için kullanabiliyorlar. Cambridge Analytica ya da istihbarat örgütleri ile de paylaşabiliyorlar.

2 önceki yazımızda "internet kullanmayı" denizle karşılaştırmış ve nasıl yüzme bilmeden denize giremezsek, internete de bazı şeyleri öğrenmiş olarak girmemiz lazım demiştik. Bu konu da öyle bir şey. Kullanıcıların farkında olduğu ve dahası desteklediği bir konu olmalı. O nedenle kişisel verilerimiz açısından önemli bir yeni bir gelişmeyi anlatalım. Muhtemelen bu alanı değiştirecek.

iOS 14, hangi uygulamanın hangi veriyi aldığını gösteriyor

Apple'ın mobil işletim sistemi iOS'un 14.versiyonu bir yenilik getirdi. "Uygulama İzleme Şeffaflığı (ATT)" adını taşıyan yenilik ile bireylerin kendi iPhone telefonlarına yükledikleri uygulamaların, telefonda hangi verileri topladığı --mesela Facebook banka bilgilerinize bakıyor mu?-- şeffaf hale geliyor.

iOS kullanıcıları bu versiyonla birlikte artık verilerinin diğer uygulamalar ve üçüncü taraflarla paylaşılıp paylaşılmayacağı konusunda doğrudan bilgiye ve daha önemlisi kontrole sahip.

Tersine iOS üzerindeki çalışan uygulamaların geliştiricilerinin artık, uygulamadan toplanacak verileri izlemek için kullanıcılarından izin istemeleri gerekiyor. Bu değişiklik, tüm mobil ekosistemi etkileyecek ve kişiselleştirilmiş reklamcılık ve ilişkilendirme için zorluklar yaratacak.

iOS 14’ün piyasaya sürülmesiyle birlikte mobil uygulama ekonomisi tarihindeki farklı bir dönem başladı. Bu "gizlilik" açısından bir kilometre taşı durumunda. Çünkü bu bireylerin -tabii ki aldırıyorlarsa ya da farkında iseler- kişisel verileri üzerinde kontrolünü güçlendiren bir yaklaşım.

Bu uygulama mobil dünyaya oturur ve kullanıcılar verilerine sahip çıkmayı öğrenirse, mobil ekonomi ve reklam endüstrisi bir değişim yaşar. Bu kadar saldırgan olmamayı öğrenirler.

ATT uygulaması ne kadar başarılı olabilir?

Nisanda güncellenen iOS 14 için uygulama geliştiricilerin ve kullanıcıların sisteme katılımı yükseliyor [1].

Hemen hatırlatalım iOS 14'deki bu yaklaşım, veri toplayan diğer firmaları çok rahatsız etti. Öyle ki Facebook Amerikan gazetelerine verdiği reklamla iOS 14'ü KOBİ'lere şikayet etti [2]. Google ise uygulama geliştiricilerini --artık iOS üzerinde daha az para kazanacakları uyarısı ile-- bir nevi kışkırtmaya çalıştı [3].

Çünkü her 2 firma da maalesef alması gerekenin çok üstünde veri alıyor ve bunu bize göstermek istemiyorlar [4]. Bu bir nevi, "ben reklamcıya hedefini daha iyi gösteririm" yarışı gibi gözüküyorsa da, bu verilerin nereye ve nasıl verildiği konusunda şüphe ve endişeler, tüm dünyada yükseliyor.

Daha basit bakalım; bu kadar veriler alındığında "Özgürlük kalmıyor". Bu özgürlük sadece şuna buna veri vermeleri ile ilgili değil. Sizin internette göreceğiniz şeylerle de ilgili. Bu sosyal platformlar adeta şöyle diyor: "Seni senden daha iyi tanıyorum, sen bununla ilgilenirsin" ama zevkler değişebilir ya da yeni bir şey denemek isteyebilirsiniz. Ama göremiyorsunuz. Bunu özellikle Biden-Trump taraftarlarının gördüğü gazete haberlerini kıyaslayan araştırmadan görebilirsiniz. Diyelim ki, Trump ne dedi diye baktınız, size Biden göstermiyor ya da az gösteriyor [5].

Yani bu kadar veriyi almaları, bu sosyal platformların verimliliğini de azaltıyor. ABD'de bu nedenle Google'un verimliliğini kaybetmeye başladığı eleştirileri var (bunu başka bir yazıda yazalım).
Peki, ATT başarılı olacak mı? Olayın 2 boyutu var, geliştiriciler ne kadar istekli ve kullanıcılar ne kadar farkında olacaklar?

Şu anda telefonlarda daha önceden beri mevcut olan mobil uygulamalar, bu konuda bir zorlama ya da teşvik görmedikçe kullanıcılarına "İzin İstemi" göndermiyorlar. iOS 14.5'in kullanıma sunulmasıyla Apple, uygulama mağazası incelemelerinde teşvik edilirse, daha fazla uygulamanın kullanıcılarına "İstem" göndermesi bekleniyor.

Diğer bir soru da şu; Kullanıcılar bu “İzin İstem”lerini farkında olup, kendi lehlerine kullanacaklar mı? Mesela çok fazla veri aldığını gördüğü uygulamaları kullanmayı bırakacaklar mı? Ya da yüklemekten vazgeçecekler mi?

Ama en kötüsü, kullanıcılar “amannnn ne kadar çok izin istemi geliyor, bıktım” filan deyip, uygulamalar teker teker İstem yolladığında, rahatsız olup tüm mobil uygulamalar için toplu olarak “Ayarlar”dan kapatacak mı?

Yani önemli bir dönüşüm ama ne kadar başarılı olacağı henüz soru işareti. Ama başarılı olması "kişisel verilerimizin korunması" açısından bir önemli kilometre taşı olabilir. Hepimizin bu konuya özen göstermesi lazım.

[1] Gizlilik Uygulaması İçeren iOS 14’e Katılım Oranı Yükseliyor
[2] Facebook, Apple’a Saldırdı Hem de ABD’de Tam Sayfa Gazete Reklami ile
[3] Google, Apple’ın Kullanıcı Verileri Şeffaflık Uygulamasına Karşılık, iOS Uygulamalarında Reklam Tanımlayıcıları Toplamayı Durduracak
[4] Google ve Facebook, Hangi Verilerimize Baktığını Neden Göstermek İstemiyor?
[5] Facebook Trump ve Biden Yanlılarına Farklı Farklı Sayfalar mı Gösterdi?