Kalbimi San Francisco'da bıraktım
San Francisco’ya giderken saçına çiçek tak

Övünmek gibi olmasın ama ben bu Amerika'nın güzel, havalı, kafadan, ilerici, yabancı, azınlık ve LGBTQ dostu, nispeten eğitimli ve zengin kentini iyi bilirim. Orada sevgili kuzenim Osman'ın Fransız restoranında sevgili güzel eşim Fatoş'la evlendim, orada UC Berkeley'de okula gittim, orada İran Şahı'na karşı yürüyüşe katıldım, orada Deep Purple ve Grateful Dead konserlerine gittim, orada diğer sevgili kuzenim Eşref'le yazın Golden Gate köprüsünün üstünde yürürken şiddetli rüzgardan yere yapıştık. Mark Twain "Hayatımda geçirdiğim en soğuk kış San Francisco'daki bir yazdı" demiş.

Bugün sizi sisli San Francisco'ya götüremesem de oraların müziğinden birkaç örneği size getirmek istiyorum. Sizler için yalnızca sekiz parça seçtim, çünkü adaylardan Village People'ın ünlü "San Francisco"su dahil diğerleri benim iyi müzik kriterlerime uymadı.

Bence bir milleti tanımak için onun müziğini ve şarkılarını dinlemek çok önemlidir. Dinlediğiniz müzik sizin kim olduğunuzu, değer yargılarınızı, nasıl konuştuğunuzu, yazdığınızı ve diğer insanların sizi nasıl algıladığını belirler. Lütfen tıklayın ve sizler için seçtiğim bu özel müzikleri bir kulaklıkla ya da müzik setiyle dinleyin. Parçaların bir kısmını zaten biliyorsunuz. 

California Dreamin' - The Mamas & the Papas

Uzun yıllar önce California'da UC Santa Barbara'da tuzu kuru bir doktora öğrencisiyken bir akıl tutulması sonucu kısa dönem askerlik sevdasına kapılıp kendimi Devrek, Zonguldak'ta uygun adım yürürken ve jandarma marşı söylerken bulmuştum. Mülkiyeli kardeşim İlber Ortaylı da oradaydı. Tuvaletteki duvarda "Devrek bir liman olsa ben bir gemi, bir daha uğrarsam ...sinler beni" yazıyordu. Bir gün molada cızırtılı hoparlörden Mamas & Papas'tan California Dreamin' (California'yı hayal ediyorum) çalmaya başladı ve gözümden bir damla yaş 1942 yapımı yamalı Kırıkkale tüfeğimin üzerine düşüp sıcak havada buharlaştı.

California Dreamin', the Mamas and the Papas grubundan John ve Michele Philips tarafından 1963'te yazılmış. Şarkı sözleri grubun New York'ta geçirdikleri soğuk bir kış sırasında memleketlerine duydukları özlemi yansıtıyor. Parçayı ayrıca America, Beach Boys ve Jose Feliciano gibi müzik dünyasının ağır topları da söylemişler ve kendi plaklarını yapmışlar. Ama bence orijinali gibisi yok. Bugün hala her dinleyişimde yamalı Kırıkkale tüfeğimi hatırlarım.

San Francisco - Scott McKenzie

Scott McKenzie'nin 1967'de söylediği bu ünlü parçayı yine the Mamas & the Papas grubundan John Phillips yazmış. Gitarı da o çalıyor. Parça ABD listelerinde dört, İngiltere'de bir numaraya kadar yükselmiş. Şarkıcı, "San Francisco'ya gideceksen saçına çiçekler tak, orada nazik insanlarla karşılaşacaksın, orada aşk, müzik ve güzellik bulacaksın" diyor.

Günümüzde Phillips ve McKenzie mezarlarından kalkıp San Francisco'nun sokaklarında dolaşsalar belki yine aşk bulurlar ama sosyal güvenlik sisteminin ağlarından düşmüş ya da onu istemeyen evsiz barksızların onlardan para dilenmeleri daha büyük bir ihtimaldir. Yine de tüm okuyuculara bir fırsatını bulurlarsa bu inanılmaz şehre gitmelerini ve güzelliklerini görmelerini hararetle tavsiye ederim.

Parça 1960'ların Amerika'sında egemen olan hippie'liği, Vietnam Savaşı karşıtlığını ve Çiçek Çocuklarını içeren karşı kültürün bir milli marşı düzeyine erişti. 1967'deki Aşk Yazını (Summer of Love) the Beatles'ın "All You Need Is Love" parçası da güzel anlatır.

I Left My Heart in San Francisco - Tony Bennett

"I left my heart in San Francisco" 1953'te New York'ta yine doğdukları kenti özleyen iki amatör genç, George Cory ve Douglass Cross tarafından yazılmış. Geçenlerde 97 yaşında kaybettiğimiz ünlü şarkıcı Tony Bennett'i mutlaka bilirsiniz. Nüfus kağıdı iyice eskimiş olan ben çocukluğumda onu ilk kez orta dalga İstanbul radyosundan dinlemiştim. Frank Sinatra onun için "tanıdığım en iyi şarkıcı" demiş.

İlişikteki klip sanatçının MTV'nin çok beğeni kazanan Unplugged serisi konserlerinde çekilmiş. İleri yaşlarında sahnelere çıkmaya ve alkışlanmaya devam eden şarkıcı "kalbimi San Francisco'da bıraktım" diyor. Umarım aziz okuyucuların hiç olmazsa bir kısmı bu ölümsüz slow parçayla bir kez dans etmiştir.

San Franciscan Nights - Eric Burdon and The Animals

"San Franciscan Nights" İngiliz süper grubu Eric Burdon and the Animals tarafından kısmen Vietnam savaşını protesto etmek için yazılmış ve söylenmiş. Parçanın başında Eric Burdon sözlü olarak şarkıyı güzel San Francisco kentine ve onun güzel insanlarına ithaf ediyor. Avrupalılara kendi kafa huzurları için paralarını biriktirip Trans Aşk Havayollarından bir San Francisco bileti almalarını öneriyor.

Şarkıdaki "sıcak San Francisco geceleri" dizesi ben dahil kentin havasını biraz bilenler ve Mark Twain'in sözünü hatırlayanlar tarafından acımasızcasına eleştirildi. Bazı müzikseverler 1967 San Francisco hava raporlarına kadar baktılar ve grubun kentte kaldığı on gün süresince havanın ender görülür bir sıcaklıkta olduğunu belgelediler. Gerçek mi daha önemli, algı mı, yoksa adamım Eric Burdon ne derse desin makbulüm mü?

(Sittin' On) the Dock of the Bay - Otis Redding

"(Sittin' On) the Dock of the Bay" (Körfezin rıhtımında oturuyorum) genç yaşında ölen soul şarkıcısı Otis Redding ve gitarcı Steve Cropper tarafından 1967'de yazılmış. Redding parçayı San Francisco'nun yanı başındaki Sausalito'da bir deniz evinde yazmaya başlamış, "güneşin altında oturup gemilerin limana gelişini gidişini seyrediyorum, vakit öldürüyorum" dizisi orada yazılmış. Sanatçı parçayı sonradan Memphis'te Cropper'la beraber bitirmiş. Aynı yıl bir uçak kazasında hayatını kaybeden Otis Redding'in bu marka olan parçası ertesi yıl listelerde bir numaraya kadar yükselmiş. Yani adamcağız ne kadar ün kazandığını görememiş. 

İlişikteki parçayı sanatçının kendisinden değil, Playing for Change’den seçtim. Dünya insanlarını müzik aracılığıyla birleştirmeyi amaçlayan bu uluslararası proje özellikle sokak müzisyenlerini ön plana çıkarmasıyla ve süper ses kalitesiyle biliniyor. Klipte Otis Redding’in iki oğlu Otis ve Dexter de yer alıyor.

Lights - Journey

1970'lerde ün kazanan Journey grubunu bir açık hava konserinde izlediğimi, bir rock'çu olarak onları fazla popçu bulup burun kıvırdığımı hatırlıyorum. Bir rock grubu olarak başlayan topluluğun şöhreti Light'in bestecisi ve söz yazarı daha popçu Steve Perry onlara katıldıktan sonra iyice artmış.

Perry parçayı önce Los Angeles için yazmaya başlamış, sonradan gruba katılınca sözlerini biraz değiştirmiş. Önceleri listelerde yalnızca 68 numaraya yükselen parça sonradan ün kazanmış ve San Francisco'lu futbol ve beysbol takımlarının bütün maçlarında çalınmaya başlanmış.

Save Me, San Francisco - Train

"Save Me, San Francisco" Amerikalı pop rock grubu Train tarafından 2011'de yazılmış. İlişikteki videonun çoğu 1967'nin klasik filmi the Graduate'den esinlenmiş. Kahramanımız sevdiği kızın evleneceğini son dakikada duyuyor ve açık arabasıyla San Francisco sokaklarından hızla geçerek törene yetişmeye çalışıyor. Yolda benzini bitiyor, koşarak kiliseye yetişiyor ve yukardan el ele tutuşmuş evlenmek üzere olan mutlu çifte bağırarak itirazlarını bildiriyor. Videonun burada filmden ayrıldığı nokta damadın da bir kadın olması. Lezbiyen çift çiçeklerle düğün arabasına binip giderken bakakalan kahramanımızı güzel bir davetli teselli ediyor.

Videonun çoğu San Francisco körfezindeki Treasure Island'da çekilmiş. Şehrin içinden de etkileyici manzaraların ve Oakland'daki konserinden sahnelerin olduğu ilişikteki klip tavsiyemdir.

Fake Tales of San Francisco - Arctic Monkeys 

Yukardaki şarkıların çoğunun oldukça eski ve boomer zevki olduğunun farkındayım. San Francisco’da oturan sevgili yeğenim Eren’in önerdiği Arctic Monkeys’in Fake Tales of San Francisco yaş ortalamasını oldukça düşürüyor.

Arctic Monkeys genç bir İngiliz topluluğu. 2005’te parçayı yazan Alex Turner o zaman sadece 18 yaşındaymış, ama yaşına göre oldukça olgun ve alaycı bir gençmiş. “Aşkın sadece gözü kör değildir, kulakları da sağırdır” diyor. Parça aslında San Francisco hakkında değil, Sheffield’de birbirleriyle rekabet eden genç müzik toplulukları, onların attığı palavralar ve birbirlerine laf sokmaları hakkında.

Şarkının müziği yer yer oldukça sert, ancak insanı esir alan bir ritmi var. İnsanın içine enerji, iyimserlik ve mutluluk veren ve kafanızı sallatabilecek nakarat parçayı listelerde bir numaraya kadar çıkarmış.

Müzik bir ahlak yasasıdır. Evrene ruh, akıla kanat, hayal gücüne can, hayata ve her şeye çekicilik ve neşe verir.

- Plato