Türkiye Uzay Ajansı reklam fotoğrafı

100 milyon lira alacağız diye Fenerbahçe ve Galatasaray'ı Suudi Arabistan'a gönderdik ama 55 milyon doları uzaya mı harcayacağız? "Milli teknoloji hamlesi" başlığı altında sunulan bu gidiş, milli teknolojimize acaba ne tür bir yarar sağlayacak, 55 milyon dolar karşılığında ne tür yararlar elde edeceğiz?

Bir süredir, çeşitli ortamlarda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2021 yılında söylediği "2023'te Ay'a gidiyoruz" sözleri dönüyor. Bu sözleri mesaj olarak gönderenler, 2023'ün bittiğini ama Ay'a gidilmediğini hatırlatıyor. Oysa AKP her zaman uyguladığı "Pantolon uyduramadık, gömlek verelim" stratejisini uygulamış bile. 17 Ocak'ta uzaya 55 milyon dolar karşılığında satın alınmış bir biletle turistik bir uzay seyahatine bir pilot gönderiyor. Duyan da gerçekten uzay çağına girdik filan sanacak.

Tabii ki uzaya gitmenin bir maliyeti olacak ama bu ancak teknolojinin bize ait olması, bir roketimizin var olması ve bir bilgi birikimine (knowhow) temel olması ile olabilir. Dolayısıyla bu ancak okumayan, anlamayan insanlar için seçim öncesinde "Bak biz uzaya bile gittik" propagandası için yapılıyor ama ödenen para çok yüksek.

Bu kadar yüksek bir para, mesela Kahramanmaraş depreminde hala yapılamayan evlerin bitirilmesi ya da kanser hastalarının alınamayan ilaçları için kullanılsa daha yararlı olmaz mıydı? Kime ne gösterisi yapıyoruz?

Bu olayın detaylarına geçmeden önce Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "2023'te Ay'a gidiyoruz" sözlerinin nerede konuşulduğunu anlatalım;

"Milli Uzay Programı" 2021'de tanıtıldı

9 şubat 2021'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan milli uzay programını tanıttı ve o toplantıda "2023'te Ay'a gidiyoruz" dedi. O güne ait yandaş medya kanallarının manşetlerine bakın, hepsi bu ifade ile dolu.

2019'da kurulan Türkiye Uzay Ajansı'nda (TUA) düzenlenen tanıtım toplantısında, o zamanki TUA Başkanı S. Hüseyin Yıldırım, "Önümüzdeki 10 yıl uzaya insanlı uçuş planlamıyoruz" diyordu ama Erdoğan, Ay'a bir roket fırlatılacağını şu sözlerle belirtmişti:

"Şu anda en önemli eksiğimiz fırlatma konusudur. O konuda da, kendi uydumuzu uzaya kendimiz gönderme yolunda önemli adımlar attık. ROKETSAN'da başlayan programla birlikte ilk yerli sonda roketimiz 136 kilometre irtifaya çıkarak uzaya sınırını aşmış durumdadır."

En önemli hedefimiz 100'üncü yılda Ay'a ilk teması gerçekleştirmek. Gökyüzüne bak, Ay'ı gör. İnşallah Ay'a gidiyoruz. İlk aşamada 2023 yılı sonunda yakın Dünya yörüngesinde ateşleyeceğimiz kendi milli ve özgün hibrit roketimizle Ay'a ulaşarak sert iniş gerçekleştireceğiz. İlk fırlatmayı uluslararası iş birliğiyle gerçekleştireceğiz. Böylece ikinci aşama Ay misyonu için de gerekli bilgileri toplamış olacağız.

2028'de gerçekleştirmeyi planladığımız ikinci aşamada ise aracımızı yakın yörüngeye çıkaracak ilk fırlatmayı bu kez kendi milli roketlerimizle yapmak ve yumuşak iniş. Böylece Ay'da bilimsel faaliyetler yapabilen sayılı ülkelerden biri konumuna geleceğiz."

Peki öyle mi oldu? Tabii ki olmadı. Onun yerine, bir pilotumuzu 55 milyon dolar ödeyerek, turistik gezi tadında uzaya göndermek bize ne sağlayacak? Aşağıda bunun detaylarını ve nasıl gerçekleştiğini anlatalım.

Fatih Kacır'ın satın aldığı bilet

Amerikalılar ilginç insanlar. Özel firmaları, insanları denizin dibine ya da uzaya çıkarıp, "sight-seeing" gösterisine bilet satar gibi dev paralar kazanıyorlar.

Geçen haziranda Titanik'e turistik seyahatler yapıldığının tatsız bir kaza ile farkına varmıştık. Amerikalı özel bir firma, insanları ücreti mukabilinde bir denizaltı kapsülüne bindirip, Titanik'e yani denizin 5 bin metre altına indiriyordu. Benzer bir yöntemi Axiom Space isimli özel ticari bir firma, bu sefer uzayda yapıyor. denizin dibine indiren OceanGate adam başına 250 bin dolar alıyordu. Uzaya çıkaran Houston (Teksas) merkezli Axiom Space ise adam başına 55 milyon dolar alıyor.

ABD Uzay Yasası, NASA'nın özel mürettebat üyelerini eğitmek, Johnson Uzay Merkezi'ndeki astronot eğitim tesislerini kullanmak ve Kennedy Uzay Merkezi'nde hizmet başlatmak için ticari şirketlerle anlaşmalar yapmasına izin veriyor. Bütün bunlar elbette ilgili masrafların ödenmesi karşılığında.

Axiom Space, 55 milyon dolar karşılığında, insanlara, şirketlere ve uzay ajanslarına insanlı uzay uçuşu hizmetleri sağlıyor. Uluslararası Uzay İstasyonu'na yönelik görevler, 15 haftalık eğitim içeren ve sonunda, 10 günlük bir uzay uçuşu ile Axiom Space tarafından sunuluyor.

Türkiye adına uzay gezisine katılacak olan kişinin bileti 19 Eylül'den bu yana Türk Uzay Ajansı'nın (TUA) elinde bulunuyor. Bileti, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı olan Mehmet Fatih Kacır, Paris'te Axiom Space’den aldı. Aslında o bilet Nisan 2022’deki 2. Axiom gezisi için planlanmıştı. Çünkü malum mayıs ayında seçim vardı. İyi bir propaganda aracı olacaktı.

Ama Suudiler öne geçtiler, 2. uçuşa bileti onlar aldılar ve üstelik bir de kadın gönderdiler -nasılsa paraları bol- ama beis yok. Nasılsa bu sefer de yerel seçimler var. Belki de AKP için kimi yerler genel seçimden bile daha önemli.

Albay Alper Gezeravcı, NASA'nın onayıyla kasım ayında Kennedy Uzay Merkezi'nden (Florida) Falcon 9 fırlatıcısıyla havalanması planlanan özel uçuş olan Axiom 3'te yer alacak 4 astronottan biri. Diğerleri Marcus Wandt (İtalya), Walter Villadei (İsveç) ve Axiom Space'İn profesyonel astronotu olan Amerikalı Michael Lopez-Alegria.

Türk astronotun katılacağı 3. misyonun görev komutanı, eski ABD savaş pilotu ve emekli NASA astronotu Michael Lopez-Alegria. Alegria 65 yaşında olup şu anda Axiom Space'te iş geliştirme direktörü. Axiom-1 misyonu dahil, beş uzay görevinde yer almış.

Önceki 2 görevden, 2022 Ocak ayındaki ilkinde, Axioms Space'in kendi profesyonel astronotu dışında Amerikalı yatırım şirket sahipleri olan Larry Connor (ABD), Kanadalı Pathy ve İsrailli Eytan Stibbe ile nisan ayındaki ikinci görevde Suudi Arabistan'dan 2 kişi olan Ali El-Karni ile Rayyanah Barnawi ve ABD'den John Sohffner ücreti karşılığında uçuruldu. Suudi Barnawi'nin kadın olduğunu kaydedelim.

Ekim 2024'de yapılacak dördüncü görev 55 milyon dolar bilet parası ödeyecek diğer babayiğitleri bekliyor.

Albay Alper Gezeravcı ve mühendis Cihangir Atasever, NASA yöneticisi Bill Nelson ile birlikte.

Uzaya alınan bileti Albay Alper Gezeravcı kullanacak

AKP, uzaya çıkacak ilk Türk olarak hava kuvvetlerinden 43 yaşındaki Albay Alper Gezeravcı'yı seçti. Türk Hava Kuvvetleri'nde 21 yıl hizmet veren Albay Gezeravci, F-16 savaş uçağında savaş pilotu olarak görev yapıyor ve tüm entelektüel, tıbbi, psikolojik ve motor testlerde başarılı oldu.

Gezeravcı'nın hastalanması ya da başka nedenle gidememesi durumunda yedek astronot olarak, Roketsan'da çalışan 30 yaşındaki havacılık mühendisi Tuva Cihangir Atasever seçildi.

Axiom 3 görevi 14 gün boyunca yörünge kompleksine bağlı kalacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan "ulusal üniversiteler ve araştırma kurumlarının hazırladığı 13 farklı deneyi" gerçekleştirecek ancak bunların nelerden oluştuğu henüz ortaya çıkmadı.

"Omuzumuzda armamız, kalbimizde Türkiye sevgisi"

17 ocak 2024 Axiom Space misyonu için Albay Alper Gezeravci'nin videosu paylaşıldı. Başlığı da Suudi Arabistan’da yaşadığımız "İstiklal Marşı" ve "Atatürk" engellemeleri rezaletini unutturacak türden; “Omuzumuzda armamız, kalbimizde Türkiye sevgisi.”

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından "milli teknoloji hamlesi" başlığı ile sunulan bu videoda, tasarlanan armanın detayları paylaşılıyor.