İBB’ye yapılan operasyonun 100. gününde, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin önceki başkanı Tunç Soyer ile bürokratlar gözaltına alındı. Yine yolsuzluk iddiaları ile.

Ne güzel değil mi? Yıllarca durup durup, Kamu İhale Kanunu’nu bile isteye delik deşik ettirip, Sayıştay raporlarındaki uyarıların tekrarına aldırış etmeyip; ansızın kamu kaynaklarının doğru düzgün harcanmasına yüksek hassasiyet göstermeye başlayan iktidar temsilcileri, yolsuzluk kavramını da sık kullanmaya başladı. Harikulade!

Peki bundan iki hafta önce, tek işi yolsuzlukla mücadele olan önemli bir kurumdan üst düzey uluslararası bir heyetin Ankara’yı ziyaret ettiğini Adalet Bakanı’yla yüksek yargı organları başkanlarıyla görüştüğünü biliyor muydunuz? Peki bu görüşme sonunda Türkiye’nin yıllardır kendisinden yapması istenen hiçbir düzenlemeyi yapmadığının ortaya çıktığını, bu durumun ne kadar endişe verici olduğunun Türk muhataplara karşı dile getirildiğini ve bunun da uluslararası kuruluşun sitesinde açıkça yayımlandığı duymuş muydunuz?

Büyük olasılıkla hayır, değil mi? Duymamış, okumamış olma ihtimaliniz yüksek yani. Ama yok sanılacağı gibi bu toplantı gizli falan olduğu için değil. Sadece gündemimize odağımıza bir türlü gelemediği için.

İktidarın geçer gündüz CHP’li şeytanlaştırma tartıştırma çabası sonucun dolan ekranlar ve sayfalardan yer kalmadığı için bilmiyoruz. Bilmediğimiz için de böyle bir gerçekliğin var olduğundan haberimiz olmuyor.

GRECO’dan Türkiye’ye: Dürüstlüğü güçlendirin

Kısa adı GRECO olan Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu’ndan üst düzey bir heyet Türkiye’yi, tavsiyelerine tam olarak uymaya davet etti. Bu tavsiyelerin başında iki başlık yer alıyor:

- Yolsuzluğu önleme

- Milletvekilleri ile yargı ve savcılık teşkilatı arasında dürüstlüğü güçlendirme

* * *

GRECO heyetinin Ankara’da bir araya geldiği heyet şu isimlerden oluştu:

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Adalet Bakan Yardımcısı Hurşit Yıldırım, Yargıtay Birinci Başkan Yardımcısı Adem Albayrak, Hâkimler ve Savcılar Kurulu Birinci Daire Başkanı Turan Kuloğlu, Hâkimler ve Savcılar Kurulu İkinci Daire üyesi Seyfi Han, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkan Yardımcısı Bekir Bozdağ.

Yapılan görüşmelerde, Yolsuzluğa Karşı Devletler Topluluğu heyeti; Haziran 2023'te gerçekleşen 4. Değerlendirme Turu kapsamında ülkeye yönelik tavsiyeleri uygulamada yeterli ilerleme göstermediği tespitini tekrarladı.

10 yılda 22 öneriden sadece üçü uygulandı

Bu tespit neden önemli derseniz… 4. Değerlendirme Turu Raporu’nun kabulünün üzerinden 10 yıla yakın zaman geçti. Gelin görün ki, 10 yıl önce rapora bağlanan 22 öneriden sadece üçü tam olarak uygulandı.

GRECO heyeti yetkilileri, Ankara’da Adalet Bakanı Tunç başkanlığındaki heyet ile yaptıkları görüşmede, özellikle milletvekilleriyle ilgili 7 önerinin hiçbirinin tam uygulanmadığından duydukları kaygıyı iletti.

GRECO kendi sitesine koyduğu açıklamada, “Rapor’dan hemen sonra bazı adımlar atılsa da 2018 yılından bu yana önerilerin daha fazla uygulanması için alınan veya öngörülen herhangi bir önlem hakkında hiçbir önemli bilgi sağlanmadı.” Dedi.

2018 yılının partili Cumhurbaşkanlığı sistemine geçiş olduğunu anımsatalım.  Bir anımsatma da bugün yarın TBMM Genel Kurulu’nda görüşülecek olan Zeytinlik/Maden Yasası’na dair. O kanun teklifinde imzası olan 3 AKP’li milletvekilinin maden şirketleri olduğu iki hafta önceki Komisyon’da gündeme gelmişti.

- GRECO Heyeti’nin yargıçlık ve savcılık mesleği konusundaki tespitleri ise şöyle:

- Yargı Etiği Bildirgesi'nin kabulü, hakim ve savcıların eğitimi, bağımsızlık ve tarafsızlık ilkelerine uymak için yargı yemini ve dürüstlük konularında gizli danışmanlık getirilmesi, disiplin cezası kararlarına itiraz etme olanağı ve 27 Şubat 2025 itibarıyla yürürlüğe giren yeni Adalet Akademisi Yasası'nın kabulü de dahil olmak üzere bir dizi olumlu gelişme var.

HSK’nın bağımsızlığı güçlendirilmeli

- Ancak ilerleme kaydedilmesi gereken şu alanlara da vurgu yapıldı:

 - HSK’nın bağımsızlığı güçlendirilmeli. Görev teminatı sağlanmalı. Gelecekteki yargıç ve savcıların seçilmesi ve göreve alınması, geçici görevlendirmeler ve disiplin işlemleri konusunda Adalet Bakanlığı’nın yetkilerinin kaldırılması.

GRECO’nun Türkiye tarafından uyulmadığı için eleştirildiği diğer tavsiyelerinden bazıları şöyle:

- Torba yasaların sayısında endişe verici bir artış var.

- Milletvekillerinin çeşitli çıkar çatışması durumlarını kapsayacak şekilde (hediyeler ve diğer avantajlar, yan faaliyetler, görev süresi bitimi sonrasında çalışma durumu, lobi faaliyetlerinde bulunan kişiler dâhil olmak üzere üçüncü taraflarla iletişim kurma, vs.), gibi konuları içeren Etik Davranış İlkeleri yasal düzenlemesi yapılmadı.

- Meclis çalışmaları esnasında ortaya çıkabilecek kişisel/mali çıkar çatışmaları durumlarında milletvekillerine yönelik “özel olarak bildirimde bulunma” koşulunun getirilmesi ve bu tür durumlar için kurallar belirlenmesi tavsiyesine uyulmadı.  

* * *

GRECO’nun bir dahaki gözden geçirmesi Mart 2026’da. Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu, Türkiye’de AKP iktidarının 10 yıldır yerine getirmediği tavsiyeleri önümüzdeki dokuz ay içinde yerine getirip getirmediğine bakacak. Bence o tarihe kadar bütün ev ödevleri tamamlanır!