Namık Durukan
İdlib, Lazkiye, Halep ve Afrin’in de içinde yer aldığı Kuzeybatı Suriye’nin büyük bölümünü kontrol eden Heyet Tahrir el Şam (Eski adıyla El Nusra Cephesi) ve örgütün lideri Ebu Muhammed el Cevlani’ye karşı birçok merkezde büyük protesto gösterileri başlatıldı. Kadınların da yer aldığı gösterilerde Cevlani’den cezaevindeki muhalifleri serbest bırakması ve yönetimden çekilmesi talep edildi. Bölgede etkili olan gösteriler sonrası tutuklu bulunan Heyet Tahrir el-Şam’ın önde gelen muhalif lideri Ebu Maria el-Kahtani serbest bırakıldı.
Rusya destekli Suriye rejimi ile İdlib’de çatışma halinde olan bölgeyi kontrol eden El Kaide’nin Suriye kolu Heyet Tahrir Şam yönetiminin baskıcı uygulamalarına karşı bölgede başlayan tepki kitlesel gösterilere dönüştü. Geçtiğimiz yıl örgüt içinde başlayan liderlik çatışması sonrası harekete geçen Cevlani kuvvetleri, örgüt içindeki muhalif gruplara karşı büyük operasyonlar başlatmıştı.
Operasyonlar kapsamında Cevlani liderliğindeki HTŞ, Afrin’in de içinde yer aldığı Kuzeybatı Suriye’nin büyük bölümünü kontrol altına almıştı. Örgüt içindeki muhalif grupları etkisiz hale getirdikten sonra kendisine biat ettiren Cevlani, biat etmeyenleri ve liderlerinin bir bölümünü etkisiz hale getirip bir bölümünü ise tutuklamıştı.
Kadınlar da destek veriyor
Kısa süre önce bir gencin HTŞ hapishanelerinde işkence sonucu ölmesi ardından bölgede başlayan protesto gösterileri, kitleselleşerek devam ediyor.
Gösterilere kadınların da büyük destek vermesi dikkat çekti. İdlib kırsalındaki birçok kent ve kasabada geçtiğimiz Cuma namazı sonrası başlayan gösteriler kent merkezinin yanısıra Binniş, Jericho, Cisr el Şuğur, Maarat Misrin ve Kafr Takharim ilçe ve kasabalarında etkili oldu.
Halep kırsalındaki birçok ilce ve kasabanın yanısıra Halep'in kuzeybatısındaki Türkiye sınırındaki Afrin kenti ile batı kırsalındaki Atarip’te binler sokağa döküldü.
Cevlani’nin liderliği bırakması amacıyla bir karakolun önünde gösteri yapan kadınların üstüne ise ateş açıldığı ileri sürüldü.
ABD ile işbirliği suçlaması
Gösterilerde atılan sloganlarda Cevlani liderliğindeki HTŞ’nin Suriye devrimini sabote ettiği, rejime karşı savaşan muhalifleri tutuklayıp işkenceden geçirdiği, birçok muhalifin işkence sonucu HTŞ zindanlarında yaşamını yitirdiği dile getirildi. Muhalif grupların iddiasına göre, mevcut yönetim ABD ile işbirliği yapıyor.
Muhalif lider serbest
Yönetime karşı gösterilerin hızını düşürmek amacıyla bir yıl önce örgüt içinde darbe planlamakla suçlanarak tutuklanan Heyet Tahrir El Şam örgütü liderlerinden Ebu Maria el-Kahtani, serbest bırakıldı. Muhalif grubun lideri olan Kahtani’nin yargılaması sonrası mahkeme tarafından suçsuz bulunarak beraat ettiği haberi servis edildi.
Kademeli parçalanma beklentisi
Bölgedeki gelişmeleri yakından izleyen gözlemcilere göre, Kuzeybatı Suriye'de HTŞ ve lideri Cevlani’ye karşı etkili olan kitlesel gösteriler bölgede yönetim krizini arttırıp uzun vadede yönetimde kademeli bir parçalanmaya yolaçacak.
Suriye rejimi ve Rusya, Kuzeybatı Suriye’nin büyük bölümünü kontrol eden HTŞ’yi "terörist" olarak görüyor ve dağıtılması için Türkiye’den yardım talep ediyor.
Cevlani kimdir?
1982’de Riyad’da (Suudi Arabistan) doğan Ahmed Hüseyin el-Şaraa 1989’da 7 yaşında ailesi ile birlikte Suriye’ye döndü. Köken olarak Golanlı bir ailenin çocuğu olan Şaraa, adını Ebu Muhammed el Cevlani olarak değiştirdi. ve Culani künyesini kullandı. Şaraa, çocukluğundan gençliğine kadar Şam’ın Mezze mahallesinde ikamet etti.
Şam Üniversitesi Medya Fakültesi’ndeki eğitimini yarıda kesip Irak’ta ABD güçlerine karşı savaşa katılan Cevlani, Musul’da ABD güçlerine karşı çatışmalara girdi. Cevlani, kısa bir süre sonra Zerkavi’nin liderliğindeki Irak el-Kaidesi’ne katıldı.
2006’da ABD güçleri tarafından yakalanarak tutuklanan Cevlani, Ebu Gureyb, Taci ve Bucca cezaevlerinde 5 sene tutuklu kaldı. Mart 2011’de Taci hapishanesinden serbest bırakılan Cevlani, yanındaki gurubuyla Suriye’ye geri döndü.
2012’de Suriye’de Nusra Cephesi’ni kuran Cevlani, DEAŞ lideri Bağdadi’nin Nusra Cephesi’nin kendilerine bağlı olduğunu açıklaması sonrası el-Kaide’ye biatlı olduklarını açıkladı ve bu örgütün Suriye’deki kolu olduklarını ilan etti.
2016 yılında Nusra Cephesi’ni fesh eden Cevlani önce Şam Fetih Cephesi’ni ardından 2017’de Heyet Tahrir Şam örgütünü kurdu. Suriye’nin kuzeybatısında faaliyet gösteren en etkin silahlı gruplardan (HTŞ’nin halen liderliğini sürdüren Cevlani, 2021 yılında yaptığı açıklamada, El Kaide ile bağlantılarına son verdiklerini belirterek ABD yönetimine, “Artık ABD’ye tehdit değiliz” mesajı gönderdi.
|
