Bedri Tekin*
Yeni yıla girerken, işçilere, emekçilere yine ölüm düştü. Basın yayın organlarında yer alan haberlere göre, 30 Aralık 2022 tarihinde meydana gelen iş cinayetlerinde en az 18 emekçi hayatını kaybetti; İzmir Bornova'da bir otel inşaatındaki kule vincin devrilmesi sonucu 6 işçi, İzmir Aliağa'da PETKİM tesislerinde siyanür kaçağından etkilenen 1 işçi, İzmir Serbest Bölge'de salça üretimi yapan bir firmada manevra yapan forkliftin altında kalan 1 işçi, Çorum'da yem fabrikasında siloda çalışırken yemlerin altında kalıp boğulan 1 işçi, Çanakkale'de bir binanın çatısına güneş paneli takarken düşen 1 işçi, Gaziantep Şehitkâmil'de inşaatın 5. katında kolona kalıp çakarken beton zemine düşen 1 işçi hayatını kaybetti. Aydın Nazilli'de dönercide sanayi tüpünün patlaması sonucu 2'si çocuk 7 kişi hayatını kaybetti.
2022 yılında en az 1800 emekçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Her gün en az 5 emekçi iş cinayetlerinde hayatını kaybediyor, Amasra'da bir maden ocağında 42 işçinin hayatını kaybettiği grizu patlaması hariç, cinayetler konuşulmadı bile. Nazilli'deki patlama ve İzmir'deki kule vinç devrilmesi sonucu meydana gelen 13 ölüm nedeniyle belki de cinayetler birkaç gün konuşulacak ve bir sonraki toplu ölüme kadar unutulup gidecek.
İşverenler işyerlerinde işçi sağlığı ve güvenliğinin sağlanması, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı da işçi sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi konularında görevlerini yerine getirmemektedir. işverenlerin kar hırsının yanında, işyerlerinin denetlenmemesi, denetlemelerde idari para cezalarının uygulanmaması, işyerlerinde işin durdurulması kararlarının alınmaması, iş cinayetleri sonrası işverenlerin komik para cezaları ile ödüllendirilmeleri vurdumduymazlığının nedenidir.
İşyerleri denetlenmelidir, idari para cezaları uygulanmalıdır. 6331 sayılı İş Sağlığı Güvenliği Kanununda belirtildiği şekilde işyerlerinde iş durdurulmalıdır. İş kazaları sonucu yargılamalar taksir- bilinçli taksir hükümleri yerine en azından olası kast hükümleri ile yapılmalıdır.
Yılda 1.800 emekçinin iş cinayetlerinde, bu sayının en az 4 katı kadar emekçinin de meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybettiği bir ülkenin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı hiçbir şey olmamış gibi davranamamalıdır.
İşçi sağlığı ve güvenliğinin sağlanması, işçi sınıfının insanca yaşanacak ücret, örgütlenme, toplu sözleşme ve grev hakkı kadar, öncelikli, yaşamsal bir haktır. İşçi sağlığı ve güvenliğinin sağlanması talebinin işçilerin öncelikli talebi haline gelmesinin sağlanması sendikaların, meslek örgütlerinin, siyasi partilerin ertelenemez yükümlülüğüdür.
Ne yazık ki, yaşananlar, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun hazırlık sürecinde DİSK, KESK, TMMOB, TTB'nin söylediklerinin doğruluğunu göstermiş, kazalar ve ölümler azalmamış, aksine artmıştır. Bir an bile gecikmeden içerisinde sendikalar, meslek örgütleri, üniversitelerin de yer aldığı idari ve mali yönden bağımsız bir enstitü tarafından işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin mevzuat, eğitim ve denetime ilişkin kurallar sil baştan düzenlenmelidir. Gecikilen süredeki ölümlerin sorumlusunun işverenler kadar siyasi irade olacağı bilinmelidir.
Sendikalar, örgütlü olduğu ya da olmadığı işkolundaki tüm işyerlerinde işçi sağlığı güvenliği konusunda denetim yapabilmelidir. İşçi sağlığı ve güvenliği alanında çalışan üyelerinin eğitimi, denetimi, sicillerinin tutulması konusunda meslek örgütlerinin yetkisi tanınmalıdır.
Emekten yana siyasi partiler, sendikalar, meslek örgütlerinin işçi sağlığı güvenliği konusunda taleplerini daha yüksek sesle dile getirmesi, mücadele etmesi halinde 2023 yılının iş cinayetlerinin önlendiği bir yıl olmasını sağlamak mümkündür.
2023 yılı sonunda ölümleri konuşmak yerine, "İsterse kudursun dalgalar İsterse kopsun fırtına İster ateş saçsın volkanlar Yarın güneş yine doğacak / Dalda çiçek açacak bembeyaz Bir güvercin çırpacak kanadını Kalbimizde sımsıcak duyacağız Pırıl, pırıl bir güneşin tadını" şarkısını söylemek üzere, yeni yılınız kutlu olsun.
* Makine Mühendisi
İş Güvenliği Uzmanı
