Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), ABD'nin Donald Trump'ın başkanlığı döneminde aralarında Türkiye'nin de bulunduğu ülkelere, çelik ve alüminyum ithalatında uyguladığı ek gümrük vergilerinin küresel ticaret kurallarını ihlal ettiğine karar verdi. ABD, karara, "ulusal güvenliğimize DTÖ, karar veremez" tekisini gösterdi.
DTÖ Anlaşmazlıkların Çözümü Mekanizması'nın üç üyeli paneli tarafından alınan kararda, ABD'nin ek gümrük vergilerinin DTÖ kurallarına aykırı olduğu belirtilerek ABD yönetimi, uygulamalarını DTÖ kurallarıyla uyumlu hale getirmeye çağırıldı.
Türkiye, Çin, Norveç ve İsviçre'nin şikayetlerini karara bağlayan panel, ABD'nin ek vergi uygulamasının, DTÖ Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması'nın (GATT) çeşitli maddelerine aykırı olduğuna, bu aykırılıkların savaş ya da ciddi uluslararası gerilim durumlarında izin verilen istisnalara da uymadığına hükmetti.
DTÖ'de Hindistan ve Rusya'nın aynı konudaki şikayetleri ise, henüz sonuçlanmadı. ABD yönetimi, geçen yıl AB ülkelerine uygulanan ek vergilerin kaldırılması konusunda Brüksel ile anlaşmaya varmış, bunun üzerine AB şikayetini geri çekmişti.
ABD'den sert tepki: Ulusal güvenliğimize DTÖ karar veremez
DTÖ kararına ABD'nin yanıtı gecikmedi. ABD Ticaret Temsilciliği'nden yapılan açıklamada, panelin çıkarımlarının ve yorumunun "hatalı" olduğu ve kararın güçlü bir şekilde reddedildiği belirtildi. Açıklamada, "ülkelerin ulusal çıkarlarına Cenevre'de oturan üç hakemin değil, kendilerinin karar vereceği" belirtilerek, "Çin'in aşırı kapasitesi ABD'nin çelik ve alüminyum sektörlerine ve ulusal çıkarlarına tehdit oluştururken ABD'nin eli kolu bağlı oturamayacağı" kaydedildi. Açıklamada, kararın, DTÖ'de reformun gerekliliğini gösterdiği belirtilen açıklamada, ABD yönetiminin ek vergileri kaldırma gibi bir niyetinin bulunmadığı vurgulandı.
Açıklamada, "ABD, ulusal güvenlik konularının DTÖ anlaşmazlık çözüm mekanizmalarına konu edilemeyeceği şeklindeki tutumunu 70 yılı aşkın süredir açıkça ve şüpheye yer bırakmayacak şekilde vurgulamaktadır. DTÖ'nün, bir üye ülkenin güvenlik tehditlerine verdiği yanıtla ilgili sonradan fikir yürütme yetkisi yoktur" denildi.
Trump, Türkiye'ye vergileri ikiye katlamıştı
2018'de Trump, ABD Başkanı'na ulusal güvenliği tehdit ettiği durumlarda ithalata kısıtlama getirme yetkisi tanıyan 1962 tarihli yasaya dayanarak çelik ithalatına yüzde 25 ve alüminyum ithalatına yüzde 10 oranında ek gümrük vergisi uygulamaya koymuştu. ABD'nin serbest ticaret anlaşmasının bulunduğu Kanada ve Meksika daha sonra ek vergilerden muaf tutulmuştu. 2020'de görevi devralan Joe Biden yönetimi de bu uygulamaya bağlı kaldı.
Trump, 10 Ağustos 2018'de Türkiye ile ilişkilerin iyi olmadığına işaret ederek Türkiye'ye yönelik vergileri ayrıca ikiye katlamış, çelik ürünlerine yüzde 50, alüminyuma da yüzde 20 oranında ek vergi uygulanacağını açıklamıştı.
