Doç. Dr. Murat Batı yazdı: Madde madde 'Yeni Vergi Taslağı'

Doç. Dr. Murat Batı*

Basında sıklıkla yer alan “Yeni Vergi Taslağı” ciddi düzenlemeler barındırıyor. Söz konusu düzenlemeler içerisinde “Değerli Konut Vergisi” ve “Dijital Hizmet Vergisi” adıyla iki yeni vergi de geliyor. Zaten ciddi bir vergi hasılat payına sahip olmayan kurumlar vergisi oranı düşürülüyor, gelir vergisi tarifesinin en yüksek oranı %35’ten %45’e yükseltiliyor, yargı aşamasından vazgeçenlere ayrı bir indirim müessesesi getiriliyor. Bunları ayrı ayrı incelemekte yarar var.

 Doğrudan Hazineye gelir yazılacak “Değerli Konut Vergisi” geliyor

Bilindiği üzere Türkiye sınırları içinde bulunan gayrimenkullere büyükşehir belediyesi sınırları içinde iki kat olmak üzere belediye kayıtlı bedelleri (Emlak Vergisi Kanunu madde 29’da belirtilen vergi değeri) üzerinden Binde 1, 2, 3 şeklinde oranlar uygulanmaktadır. Bu yeni uygulama ile sadece değeri 5 milyon TL’yi aşan konutların ekstra vergilendirilmesi hedeflenmektedir.  Bu değer ise emlak vergisinin tabi olduğu değer değil, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü nezdinde yapılacak bir değerleme ile belirlenecek. Uygulamada gayrimenkullerin belediyede kayıtlı değerleri oldukça düşük ancak gerçek satış bedelleri oldukça yüksektir. Bu durum bir çifte standart doğuracaktır. Yani değeri 5 milyon TL üstü bir konut belediyede kayıtlı düşük bedeli üzerinden emlak vergisine tabi tutulacak ancak Değerli Konut Vergisi uygulamasında ise yeni değer üstünden Yüzde 1 oranında ayrıca vergilendirilecek.  Bu ek vergi belediyelere değil doğrudan hazineye gelir yazılacak. Bu kapsamda olan konut sayısının 1 milyon adetten fazla olduğu tahmin ediliyor. Yani ballı kaymak..

Bir diğer sorun ise tek seferlik mi yoksa her yıl mı alınacak? Bununla ilgili bir bilgi henüz yok. Bir diğeri her konut ayrı ayrı 5 milyon TL sınırında değerlendirilecek olmasıdır. Örneğin bir kişinin 3 ayrı konutu var ve yeni değerleme sonucu her biri ayrı ayrı 4 milyon TL olsun. Toplamı 12 milyon TL olmasına rağmen ayrı ayrı 5 milyon TL’lik sınırı aşmadığından bu vergiye tabi olmayacaklar. Buradaki amaç ne anlayamadım açıkçası..

Son olarak konuta ilişkin yeni değerler Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü web sayfasında yayımlanacak. Ve bu değere 15 gün içinde itiraz edilmezse, itiraz ve yargı yolu kapalı olmak üzere kesinleşecek. Aman dikkat…

Yeni bir vergi olan “Dijital Hizmet Vergisi” de geliyor

Dijital platformda sunulan hizmetler ile her türlü reklam ve aracılık hizmetlerine uygulanacak olan bu yeni vergi ile ciddi bir vergi hasılatı planlanıyor. Bu verginin oranı %7,5 olması planlanıyor. Matrahı yani neyin üzerinden bu verginin hesaplanacağını ise pek belli değil. Zaman içinde beraber göreceğiz. Özellikle bu hizmeti veren şirketlerin bir takvim yılı içinde Türkiye’de elde edeceği hasılatı (kârı değil cirosu) 20 milyon TL’nin altındaysa ya da dünya genelinde elde ettiği hasılat 750 milyon Euro ya da bu para biriminin çapraz kuru sonucu ulaşılan bu bedelin altındaysa vergiden muaf olacaklar. Burada sanırım daha fazla kazanan şirketler vergilendirilmek isteniyor ancak nispeten küçük çaplı şirketler bu verginin kapsamı dışına çıkarılarak korunmak isteniyor olsa gerek.

Kurumlar Vergisi oranı düşürülüyor

Bunu hep yazar ve söylerim. Kurumlar vergisi oranı uzun zamandır %20 idi. Ancak yapılan bir düzenleme ile 2018, 2019 ve 2020 yılı dönemlerine ilişkin bu oran %22 olarak uygulanmaya başlanmıştır. Kurumlar vergisi hali hazırda %22 olarak uygulanmakta ona rağmen Ocak-Eylül 2019 dönemi itibariyle tahsil edilen kurumlar vergisi tutarı 55 milyar 441 milyon TL’dir. Yani tahsil edilen vergi gelirleri içindeki payı bu dönem itibariyle %11,42’dir. Kurumlar vergisinin mükellefleri; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını da, Borsa İstanbul A.Ş.’yi de kapsayan yerli/yabancı sermayeli özel ve kamuya ait tüm ticari bankalar, sigorta şirketleri, tüm holdingler, tüm anonim şirketler, tüm limitet şirketler, yatırım ortaklıkları, bazı koşullarda kooperatifler, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler, TCDD gibi kamuya ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıklarıdır.

Bu kadar güçlü ve büyük mükellef grubunun tabi olduğu kurumlar vergisinin toplam vergi gelirleri içindeki payının da tam tersi şekilde çok düşük olması elbette pek sevindirici bir durum değildir. Bu nedenle kurumlar vergisi oranının düşürülmesi zaten düşük olan kurumlar vergisi tahsilatını daha da azaltacak ve vergi yükü ücretlilerle birlikte KDV ve ÖTV ile tabana daha da yayılarak adaletsizliği artıracaktır.

Taslağa göre finansal kuruluşlar dışındakiler için kurumlar vergisi oranı %18, finansal kuruluşlar için ise %22 olarak değişmeden kalacaktır. 2020 yılı gelirler için ise tüm kurumlar vergisi mükellefleri için %20 olarak uygulanacaktır.

Gelir Vergisi Oranı %35’ten %45’e yükseltiliyor

Gelir Vergisi Kanunu’nun 103’üncü maddesi uyarınca 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren uygulanan mevcut oran; bir kişinin SGK ve işsizlik sigortası düşüldükten sonraki elde edilen ücretin 18.000 TL’sine %15, şayet bu tutar yıllık 18.000 TL’yi aşarsa aşan kısmına (40.000 TL’ye kadar olan kısmına) %20 hatta yıllık 40.000 TL’yi aşarsa 148.000 TL’ye (ücret hariç diğer gelirler için 98 bin TL) kadar olan kısmına %27 ve nihayetinde 148.000 TL’yi (ücret hariç diğer gelirler için 98 bin TL’yi) aşarsa aşan kısmına %35 vergi oranı uygulanır. Yani vergi hesaplanmadan yıllık 148.000 TL’yi aşacak şekilde bir ücret geliri elde ederseniz gelirinize %15, %20, %27 ve %35 şeklinde 4 ayrı oran uygulanmakta. Yani bir kişi elde ettiği gelir için en çok %35 vergi ödemekte.

Ancak yeni sisteme göre elde edilen gelir üzerinden 4 değil 7 farklı oranda vergilendirilecek. Nasıl mı? Şöyle;

18.000 TL’ye kadar                                               %15

18.001- 40.000 TL arası için                                %20

40 001- 98.000 TL (148.000) arası için              %27

98.001 TL-500.000 TL (148.001) arası için       %35

500.001-750.000 TL arası için                             %39

750.001-1.000.000 TL arası için                          %43

1.000.001 TL ve fazlası için                                 %45

Oranında vergilendirilecek.

Neyse ki asgari ücret hala 2020 TL. Bu arada asgari ücretliler için yeni bir düzenleme yok. iyi yönden bakmak lazım elbet.

Futbolcuların gelirleri için de vergi oranı %15’ten %20’ye yükseltilecek

Avrupa'da futbolcuların elde ettikleri kazançlarından alınan en düşük gelir vergisi oranı Bulgaristan'da %10, ikincisi Türkiye'de %15'tir. Buna ilaveten futbol kulüpleri dernek vasfında olduklarından transferlerden, TV yayınlarından, saha kiralamalarından vs. kurumlar vergisinden muaf olduğunu, hiç vergi vermemektedirler. Avrupa'da en yüksek oran açışından ilk sırada İsveç %56,9, ikinci sırada Portekiz %56,5, İngiltere'de %45, Almanya'da %47,5, İtalya'da %47,9, Fransa'da ise %50,3 olarak gerçekleşiyor.

Bu durumda en üst ligde oynayan futbolcularımız ne kazanırlarsa kazansın %15 oranında vergi ödemektedirler. Bu durumu pek adaletli görmeyen vergi idaresi adaleti sağlamak adına bu oranı %20’ye yükselterek bu dengeyi kurmayı amaçlamaktadır. Şaka bir tarafa gelir vergisine tabi diğer gelirler için %45’e kadar uygulanan bu yapı en üst ligde oynayan futbolcularımızın milyon dolarlık gelirleri için sadece %15 uygulanması içler acısı bir durumdur.  Biri vergi adaleti diyorsa buranın değiştirilmesi ile başlanılmalıdır. Ve bu adalet vergi oranının %20’ye çıkartılması ile düzeltilemez elbette. Hakkımızda hayırlısı…

Döviz alımlarında BSMV Binde 2’ye yükseltilecek

Daha önce 1106 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile döviz işlemlerine uygulanmak üzere BSMV oranı binde 1 olarak uygulanmaya başlandı. Bu oran Binde 2’ye yükseltilerek döviz alımlarının azaltıp döviz fiyatlarının artışının önüne geçilmesi hedefleniyor. Diğer taraftan döviz mevduatlarında stopaj oranı da %20’ye yükseltilebilecek.

Yargı aşamasında davasından vazgeçen davacıya vergi indirimi

Bilindiği üzere mükellefler vergi uyuşmazlıkları için kanunun izin verdiği süre içinde vergi mahkemesine dava açabilmektedirler. Dava, esastan kişinin aleyhine sonuçlanmış ve dava tutarı 2019 yılı için 6.000 TL ve üstünde ise kişi bir üst mahkeme olan Bölge İdare Mahkemesine 30 gün içinde başvurarak istinaf yolunu kullanabilmektedir. Buradan da kararın olumsuz çıkması ve dava tutarının 2019 yılı için 144.000 TL ve üstünde olması durumunda ise kişi 30 gün içinde bu defa Danıştay’a giderek temyiz yolunu kullanabilmektedir.

Yeni taslakta son aşama olan temyiz aşamasından vazgeçen mükellefe borcundan dolayı bir indirim uygulanacak. Bu indirimin oranı ve koşulları hakkında herhangi bir bilgi şu an için bulunmamaktadır. Ulaştıkça yazıp bilgilendirmeye devam edeceğim.

Tek işverenden yıllık 500 bin TL’den fazla ücret alanlar da beyan edip ekstra vergi ödeyecekler

Hali hazırdaki uygulama tek işverenden alınan ücretler beyan edilmiyor. Ancak yeni taslağa göre tek işverenden alınan ücret 500 bin TL’yi aşarsa beyan edilmesi gerekmekte. Bu durumda yeni bir vergi mi ödenecek? Çok net değil. Zaman gösterecek..

Vergisini düzenli ödeyen mükelleflere 5 puan indirim geliyor

Halen var olan bu uygulama için bazı koşullar gerekliydi. Örneğin sahte fatura kullanmama, önceki dönem beyannamelerini zamanında vermek vs gibi. Şu anki taslakta ise indirimin uygulanacağı dönemde vergini öde yeter deniliyor. Öde vergini kap %5’lik indirimi..

* Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ali Fuad Başgil Hukuk Fakültesi, Mali Hukuk Anabilim Dalı Başkanı