Kızılırmak Havzasına yapılacak maden projesi Meclis gündeminde: Karar, hangi bilimsel kaynaklara, mevzuat düzenlemelerine ve toplumsal risk analizlerine dayandırıldı?

T24 Haber Merkezi 

Deva Partisi İstanbul Milletvekili Evrim Rızvanoğlu, Kızılırmak Havzası üzerine yapılması planlanan maden projesini meclis gündemine taşıyarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi. Rızvanoğlu, "Bakanlığınızca proje dosyası kabul edilerek ÇED süreci başlatılan bu faaliyette, yerleşim alanlarına 100 ila 900 metre mesafede maden işletmesi kurulmasının çevresel ve toplumsal açıdan uygun görüldüğü belirtilmiştir. Bu karar, hangi bilimsel kaynaklara, mevzuat düzenlemelerine ve toplumsal risk analizlerine dayandırılmıştır?" diye sordu. 

Sinop Boyabat’ta, Kızılırmak Havzası’ndaki 897 hektarlık orman ve tarım arazisi üzerinde yapılması planlanan bakır madeni ve yardımcı tesisler için, Bakanlık onayıyla ÇED süreci başlatıldı. Deva Partisi İstanbul Milletvekili Rızvanoğlu, proje sahasının havza içerisindeki orman vasıflı alanlar ve tarım arazilerinden oluştuğunu belirtti. Vekil, sunduğu soru önergesinin gerekçesinde projenin, havza ölçeğinde ciddi ekolojik ve tarımsal riskler taşıdığını ifade etti. 

Rızvanoğlu, ağır sanayi niteliği taşıyan projenin çevresindeki yerleşim yoğunluğuna da vurgu yaptı. Vekil, projeden kaynaklanabilecek olası etkileri; toz, gürültü, patlama sonucu oluşan titreşimler, ağır metal maruziyeti, yeraltı suyu kirliliği ve tarımsal faaliyetlerin bozulması olarak sıraladı. 

Rızvanoğlu’nun, Murat Kurum’a yönelttiği sorular şu şekilde: 

1. Bakanlığınızca proje dosyası kabul edilerek ÇED süreci başlatılan bu faaliyette, yerleşim alanlarına 100 ila 900 metre mesafede maden işletmesi kurulmasının çevresel ve toplumsal açıdan uygun görüldüğü belirtilmiştir. Bu karar, hangi bilimsel kaynaklara, mevzuat düzenlemelerine ve toplumsal risk analizlerine dayandırılmıştır? Bu mesafenin insan sağlığı, yaşam alanı güvenliği ve yapı stabilitesi açısından yeterli olduğu hangi gerekçelerle ifade edilmektedir? 
2. Anayasa’nın 169. maddesi uyarınca, devletin ormanların korunması ve sahalarının genişletilmesi yönünde gerekli kanunları koyma ve tedbirleri alma yükümlülüğü açıkça düzenlenmiştir. Bu anayasal yükümlülük doğrultusunda, proje sahasının büyük bölümünün orman vasfı taşıdığı dikkate alındığında, söz konusu alanların madencilik faaliyetine açılmasına Bakanlığınız onay verecek midir? Bu durumda Anayasa’nın 169. maddesiyle çelişen bir uygulamaya imza atılmış olmayacak mıdır?
3. Proje dosyası kapsamında yürütülecek faaliyetlerin (açık ocak işletmeciliği, cevher zenginleştirme, atık depolama, kırma-eleme, beton tesisi) her birinin çevresel etkileri ayrı ayrı analiz edilmiş midir? 
4. Proje alanının Kızılırmak Havzası içinde yer aldığı dikkate alındığında, söz konusu faaliyetin havza ölçeğinde oluşturacağı etkiler konusunda bir bütüncül havza değerlendirmesi yapılmış mıdır? Su kaynakları, sulama sistemleri, alüvyon tarım arazileri ve deltalar üzerindeki etkiler bilimsel olarak analiz edilmiş midir?
5. Projede yer alacak cevher zenginleştirme tesisinde kullanılacak kimyasal maddeler ve proses suları nelerdir? Bu maddelerin yer altı ve yüzey sularına sızma riskine karşı taşınım ve yayılım modellemesi, hidrojeolojik geçirgenlik analizi ya da benzeri bilimsel çalışmalar gerçekleştirilmiş midir?
6. Proje kapsamında inşa edilmesi planlanan atık depolama tesisinde bertaraf edilmesi öngörülen maden atıklarının çevresel özellikleri nelerdir? Bu atıklar hangi sınıfa (tehlikeli, zararsız, inert) girmektedir? 
7. Proje sahasında planlanan su alma göleti, bölgedeki yer altı akiferleri ya da içme ve sulama suyu kaynakları ile etkileşimli midir? Bu yapıların su rejimi ve yeraltı su kalitesi üzerindeki etkileri için bir hidrojeolojik etki değerlendirmesi yapılmış mıdır?
8. Açık ocak işletmeciliğinde kullanılacak patlatma tekniklerinin, bölgedeki konut yapıları ve altyapı üzerinde oluşturabileceği titreşim, çökme, mikro çatlak gibi etkileri analiz edilmiş midir? 
9. Bu projeyle birlikte bölgede halihazırda yürütülen veya izin aşamasında olan diğer maden projeleri dikkate alınarak, Bakanlığınızca bir kümülatif etki değerlendirmesi yapılması istenmiş midir? Proje dosyasında buna dair herhangi bir modelleme veya stratejik değerlendirme yer almakta mıdır?