HÜLYA KARABAĞLI / Ankara
Dersim olaylarında askeri istihbaratta görev yapan 103 yaşındaki Mehmet Ali Doğaner, operasyonu bizzat yöneten isimlerden dönemin Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak'ın bölgeye gizli olarak çok sık geldiğini anlattı. Atatürk'ün bölgeye yaptığı iki ziyareti aktaran Doğaner, "Diyarbakır'dan ikinci gün gelişinde aşiret reislerinin şafak vakti asıldığını öğrendi. Çok irkildi. 10 metre kendi başına yürüdü ve Diyarbakır'a geri döndü" dedi. Operasyonla ilgili ayrıntı vermemeye dikkat eden Doğaner, "3. Kolordu geldi ve temizlik yaptı" dedi.
Adli tıp doktoru 'akli meleke'nin yerinde olup olmadığını belirledi
TBMM Dilekçe Komisyonu bünyesinde kurulan Dersim Alt Komisyonu'nun CHP'li Üyesi Erdal Aksünger'in içinde bulunduğu heyet, tanık dinlemelerine başladı. İlk ziyaret Konya'da yaşayan 103 yaşındaki Mehmet Ali Doğaner'e yapıldı. Daha sonraki süreçlerde yanlış anlaşılmalara yol açmamak için adli tıp kurumundan bir doktor da dinlemede hazır bulundu. Doğaner'in 'akli melekesi'nin yerinde olup olmadığı tespit edildi. Meclis TV'nin çekim yaptığı dinlemenin sonunda adli tıp doktoru, kamereya Doğaner'in 'akli melekesi'nin yerinde olduğunu söyledi.
'3. Kolordu geldi ve temizlik yaptı'
Doğaner, operasyonla ayrıntılı bilgi vermedi. Ancak, aşiret reislerinin ikna edilmesi ve devletle ilişkilerinin düzelmesi için Elazığ'da misafir edildiklerini anlattı. Tam bu süreçte karakol baskını yapıldığını ve 13 askerin şehit olduğunu söyledi. Bu olaydan sonra, her şeyin 3. Kolordu Komutanlığı'na geçtiğini anlatan Doğaner, "3. Kolordu geldi ve temizlik yaptı" dedi.
'Dolu yüzünden uçaklar geri döndü'
Operasyon için gönderilen 4 savaş uçağının yoğun dolu yağışı yüzünden geri döndüğünü anlatan Doğaner, Sabiha Gökçen'in uçağının Elazığ'a indiğini söyledi. İki uçağın kaybolduğu bilgisini verdi.
Rus ve Fransız casuslar doluydu
Dersim bölgesinde o dönem çok sayıda Rus ve Fransız casusu bulunduğuna dikkat çeken Doğaner, bir Rus casusunu öldürdüklerini, iki Fransız casusunu yakaladıklarını söyledi.
103 yaşındaki tanık, Atatürk'ün bölge ziyaretlerini anlattı ve "Diyarbakır'dan gelişinin ilk gününde 'Ne oluyor' diye sordu. Mahkeme kurulduğunu ve yargılanacakları söylendi. Ancak, ertesi gün geldiğinde asıldıklarını öğrendi. Şafak vakti astılar. Atatürk, asıldıklarını duyunca çok irkildi. 10 metre kadar yalnız yürüdü ve bir şey demeden arabaya binip geri döndü" dedi.
Doğaner, Seyit Rıza ve diğerlerinin nereye gömüldüklerinin bilinmediğini söyledi. Daha önce bir gazetede halkın 'kurşuna dizildiği' yönündeki sözleri söylemediğini ve bunun mutlaka düzeltilmesini istedi. "Ben kurşuna dizildiler demedim. Gazete benim söylemediğim bir şeyi yazmış" diye kızgınlığını belirtti.
CHP'li Aksünger: Tanık ketum davrandı
Dersim Komisyonu'nun CHP'li üyesi İzmir Milletvekili Erdal Aksünger, T24'e, Mehmet Ali Doğaner'in 'ketum davrandığı' değerlendirmesini yaptı.
Doğaner'in her şeyi hatırladığını, ancak bazı şeyleri anlatmak istemediğini söyleyen Aksünger, "Bilerek bazı ayrıntıları vermedi. Fevzi Çakmak'ın gizli ve çok sık yaptığı ziyaretlerini aktardı. Ragıp Gümüşpa'nın yanında olduğu için aslında her şeyi çok iyi biliyor. Hafızası da oldukça iyi. Ama, söylemek istemediğini söylemedi" dedi.
Aksünger, 'yetim çoçuklar ve kayıp kızlar'a ilişkin sorusuna da bilgi vermediğini söyledi. Aksünger, tanık dinlemelerinin süreceğini, aynı zamanda Genulkurmay belgeleri üzerinde de çalışmalara başlayacaklarını söyledi.
Mehmet Ali Doğaner, polis okulundan 1934 yılında mezun olduktan sonra ilk görev yeri olarak Dersim'e tayin oluyor. Askeri istihbaratta görevlendiriliyor. 4. Umum Müfettişliği'nde Korgeneral Abdullah Alpdoğan'ın istihbarat subayı Ragıp Gümüşpala'nın emrinde 7 yıl çalışıyor.
