Ticaret Bakanı Ömer Bolat, fahiş fiyat artışlarına yönelik 81 ilde piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerinin devam ettiğini belirterek, "Bu kapsamda 2023'te 9 bin 761 firma ve 44 bin 802 ürün denetlenmiştir. Şu ana kadar Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu eliyle tespit edilen firmalara 90 milyon lira para cezası uygulanmıştır" dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, AKP Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında toplandı. Komisyonda, Ticaret Bakanlığı ve bağlı kuruluşların 2024 yılı bütçesi görüşüldü. Komisyonda sunum yapan Bakan Bolat, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) verilerine göre; mal ticaret hacminin 2023'ün ilk yarısında yıllık bazda yüzde 0,5 oranında azaldığını belirterek, "Bu yavaşlama çok sayıda ülkeyi kapsamakta ve demir-çelik, tekstil ve giyim gibi belirli imalat kategorileri başta olmak üzere geniş bir mal yelpazesini içerecek şekilde genele yayılmış bulunmaktadır. Dünya mal ticaretinin cari ABD doları cinsinden değeri, düşen emtia fiyatlarının da bir sonucu olarak 2023 yılının ilk yarısında yıllık bazda yüzde 5 azalmıştır" dedi.
Yılın ikinci yarısına ilişkin gelen ön verilerde de yavaşlamanın devam ettiğinin gözlendiğine dikkat çeken Bolat, "En önemli pazarımız olan Avro bölgesinin ihracatı ağustos ayında yüzde 3,9, ithalatı ise yüzde 24,6 oranında gerilerken, Çin'de de son aylarda benzer bir düşüş seyri dikkat çekmektedir" değerlendirmesinde bulundu. Bolat, Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Ekim ayında yayımladığı raporda; küresel büyüme oranının 2023'te yüzde 3'e ve 2024'te yüzde 2,9'a düşeceğini öngördüğünü söyledi.
"İhracattaki gelişmeler büyümeyi etkiledi"
Bolat, küresel piyasalarda yaşanan olumsuz gelişmelere rağmen, Türkiye ekonomisinin yatırıma, üretime, istihdama ve ihracata devam ettiğini kaydetti. Bolat, "2021 yılında yüzde 11,4 oranında büyüyerek son 50 yılın en hızlı büyüme performansını gösteren ülkemiz, OECD ülkelerine kıyasla oldukça güçlü bir performans sergilerken; mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı 5,3 puan ile yüksek bir seviyede gerçekleşmiştir. Türkiye ekonomisi, 2023 yılı ilk çeyrekte yüzde 3,9, ikinci çeyrekte ise yüzde 3,8 oranında büyüdü. 12 çeyrek kesintisiz büyüme performansını sürdürmüştür. Pandemi sonrasında ülkemiz büyüme performansı ile dünya ülkelerinden önemli oranda pozitif ayrışmakta olup, bu gelişmede ihracattaki artışların dünya ortalamasının üzerinde seyretmesi etkili olmuştur" dedi.
Üretim ve ihracatta izlenen bu performansın, diğer ekonomik göstergelere de yansıdığını aktaran Bolat, "Şubat ayında yaşadığımız deprem felaketine rağmen kapasite kullanım oranı, ekim ayında bir önceki aya göre 0,1 puan, bir önceki yılın aynı ayına göre 0,5 puan artarak yüzde 77,4 seviyesinde gerçekleşerek yılın en yüksek oranına yükselmiştir" diye konuştu.
"Sanayi üretimi 3'üncü çeyrekte toplandı"
Bolat, sanayi üretiminde 3'ücü çeyrekte önemli bir toparlanmanın izlendiğini, yıl genelinde yüksek teknolojili ürün üretiminin sanayi büyümesine önemli katkı sunduğunu aktardı. Bolat, "2022 yılında ihracatımız yüzde 12,9 oranında artarak 254,2 milyar dolar seviyesine çıkmış ve 2022 yılında küresel mal ihracatından alınan pay yüzde 1,02’ye yükselmiştir. 2023 yılının ilk 2 çeyreğinde ise söz konusu pay yüzde 1,03'e (yıllıklandırılmış) yükselmiş bulunmaktadır. İhracatımız; 2023 ilk çeyreğinde 61,5 milyar dolar, 2'nci çeyreğinde ise 61,7 milyar dolar gerçekleşmesinin ardından, 3'üncü çeyrekte; 2022 yılının 3'üncü çeyreğine göre yüzde 2,6, bir önceki çeyreğe göre yüzde 3,7 oranında artış ile 64 milyar dolara yükselmiştir. Depremin Şubat-Eylül döneminde ihracatımız üzerindeki etkisini yaklaşık 6 milyar dolar olarak hesaplıyoruz" dedi.
"İthalat artışı, altın ithalatından kaynaklandı"
Bolat, 2023 ilk çeyreğinde 96,2 milyar dolar, ikinci çeyreğinde ise 88,2 milyar dolar ithalat gerçekleşmesinin ardından 3'üncü çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4,2 azalışla 90,1 milyar dolar ithalat gerçekleşmesi kaydedildiğini belirtti. Bolat, "Böylece yılın ilk 9 ayında ithalatımız geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,2 artarak 274,4 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. İthalattaki dönemsel artış, önemli oranda işlenmemiş altın ithalatından kaynaklanmıştır. Yılın ilk 9 ayında işlenmemiş altın ithalatı 24,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Altın hariç ithalatımız, Ocak-Eylül döneminde yüzde 3,6 oranında gerileme ile 250 milyar dolar olmuştur" diye konuştu.
"Ürün güvenliği denetimlerinde 424 milyon TL ceza"
Bolat, dış ticarette ürün güvenliği noktasında da 'Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi' (TAREKS) uygulaması ile ülkeye zararlı ve sağlığa aykırı ürünlerin gelmesini engellemek için gümrüklerde denetim faaliyetleri yürüttüklerini söyledi. Bolat, "Bu çerçevede tam 234 bin ürünün ithalatta denetimi yapılmış ve 424 milyon lira idari para cezası uygulanmıştır. Tüketicinin korunması, tüketicinin sağlığı ve güvenliğinin korunması, aldatıcı reklamlarla mücadele, fiyat etiketi güvenliği, kontrolü, ürün güvenliği ve mesafeli sözleşmelerle ilgili birçok alanda yapılan denetimlerde 15 Ekim itibarıyla 230 milyon liranın üzerinde idari para cezası uygulanmıştır. Raf fiyatı ile kasa fiyatı arasındaki farklılıklara ilişkin olarak da 44 bin 927 işletmede denetimler yapılmış, 27 milyon lira idari para cezası uygulanmıştır" dedi. (DHA)
