Kapatılan Devlet Planlama Teşkilatı 1999 depreminin ardından hazırladığı kalkınma planında depreme özel başlık açması yeniden gündeme geldi. Teşkilatlar 2001'de hazırladığı raporda hükûmetleri imar affına, göçe karşı uyardı. Depreme karşı erken uyarı sistemleri için yatırım yapılması tavsiyesinde bulundu.
1999 deprem faciası tüm ülkeyi depreme daha duyarlı hale getirdi. Depremin ardından DPT’nin hazırladığı ve 2001-2005 yıllarını kapsayan “Sekizinci 5 Yıllık Kalkınma Planı” ve ardından 2006-2010 yıllarını kapsayan “Dokuzuncu 5 Yıllık Kalkınma Planı” deprem tehlikesine özel yer ayırdı.
İmar affı uyarısı
Sekizinci 5 Yıllık Kalkınma Planı’nda 7. Bölüm Doğal Afetler başlığı taşıyor. Bu çerçevede DPT henüz 2001 yılında hükümetleri imar affına karşına uyarıyor. İlgili bölümde açıkça “Zaman zaman çıkarılan imar affı yasaları, çarpık yapılaşmaya ve afete dayanıklı olmayan yerleşimlere yol açmaktadır” deniyor. Buna rağmen henüz 2018’de Cumhuriyet tarihinin en geniş çaplı imar affı çıkarıldı.
BirGün’de yer alan habere göre, 1999’daki Gölcük ve Düzce depremlerinden sonra bilim insanları Kuzey Anadolu fay hattının yakın zaman içinde İstanbul’u vuracağına dikkat çekti. Buna ilişkin olarak DPT de hazırladığı kalkınma planlarında hükûmetleri uyardı.
DPT’nin uyarılarından en dikkat çekeni ise 1999 depreminin ekonomiye verdiği hasarın nedenlerine ilişkin. Buna göre yüzde 52’si deprem risk bölgesi olan Türkiye’de sanayi ve nüfus tek bir bölgede toplanmamalı, hele hele bu bölge asla İstanbul olmamalıydı.
DPT, henüz 2001 yılında önceden tahmin yöntemlerine kaynak ayrılmasına ilişkin aldığı tavsiyesini şöyle anlatıyordu:
“Deprem riskinin yüksek olduğu bölgelerde, gerilim parametrelerinin belirlenmesi ve tektonik mekanizmanın daha belirgin olarak ortaya çıkarılması maksadıyla Uzaktan Algılama (UA) çalışmalarının gerçekleştirilmesi ve bu bölgelerde, mevcut haritaların üretilmesi aşamasında yararlanılan yatay kontrol (nirengi) ağı noktalarında uzaktan algılama çalışmaları kapsamında yinelenecek ve hesaplamaların yapılmasına çalışılacaktır. Üniversite, kamu kurum ve kuruluşları ile özel kesim işbirliği sağlanarak, uzaktan algılama teknolojilerini kullanabilecek personel eğitimine önem verilecektir.”
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) 2011 yılında ‘bürokratik vesayet’ gerekçesiyle kapatıldı. Yerine kurulan Kalkınma Bakanlığı’nın da 2017’de görevine son verildi. Kalkınma Bakanlığı’nın görevlerini bu süreden sonra Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Strateji ve Bütçe Başkanlığı yapmaya başladı.
