Günümüzün finansallaşan futboluna dijital platformlar yıllık milyarlarca Euro, Sterlin ve Dolar ödüyor. Bu haliyle futbolun ana sponsoru bu yayın platformları.

Bu platformlar kulüplere ödedikleri devasa paralarla futbolun sürekli yakıtını sağlayan ve ona enerji veren reaktör konumundalar.

Geçen hafta bu platformların tahtını sarsacak ilginç bir habere tanık olduk.

Neydi bu haber?

Yıllık 24 milyar sterlin gelire ulaşmak!

Premier Lig idaresi 2023'ten itibaren, futbol maçlarını kendilerinin yayınlayıp satacaklarını ifade ettiler.

Bu çok normal bir habermiş gibi görünmekle birlikte, futbolun geleceğini etkileyebilecek çok önemli bir gelişme...

Premier Lig yönetimi yayın hakları satışında dev yayıncıları aradan çıkartarak, Netflix iş modeli benzeri bir platform oluşturarak, Premier Lig maçlarını PremFlix ismiyle doğrudan futbol tüketicisine ulaştıracaklarını açıkladı. PremFlix sadece futbol maçlarını futbol tüketicisine ulaştırmakta kalmayacak, aynı zamanda çok ciddi bir içerik sağlayıcı da olacak. Bu gelişmenin ekonomik boyutu ise yirmibeş milyar Sterlin'e yakın bir parasal değer olacak. Premier Lig CEO'su Richard Masters, bu yeni oluşumla yıllık 24 ila 30 Milyar Sterlin arası bir gelire ulaşmayı hedeflediklerini ifade etti.

Premier Lig idaresi önce İngiltere içinde bu modeli deneyerek, buradan alacağı sonuçlara göre, yeni platform PremFlix ile tüm dünyaya Premier lig maçlarını pazarlayacak. Büyük bir olasılıkla Premier lig 2023'ten itibaren bu platform aracılığıyla tüm dünyaya pazarlanmaya başlanacak.

Premier lig yönetimi bu sayede daha fazla taraftar tüketiciye ve daha uygun fiyatlarla ulaşarak, daha fazla gelir elde etmeyi planlıyor.

Premier lig CEO'su Richard Masters, ''Fırsat doğduğunda hazır olacağız. Er ya da geç Premier Lig doğrudan tüketiciye ulaşacak ve bu satış faaliyeti geleneksel medya satışının bir karması olacak'' dedi. Bununla beraber bazı olası sorunlarla da karşılaşılacağı tahmin ediliyor. Tamamen farklı bir model olan Netflix, dünyanın dört bir yanında 100 milyonun üzerinde insanın izleyebileceği bir teknoloji platformu yaratabiliyorsa, Premier Lig neden bunu yapamasın ki? Aksine, bunu hızlandırıp sadece yıllık 2,7 Milyar Sterlin'den daha fazla gelir getirecek bir model yaratabiliriz. Kendi iş planının dışında futbol ürününü önemsemeyen yayıncılara yılda milyarlarca dolar ve yüzlerce pound ödemek zorunda olan ve şimdi çoğu bağlantılarını kesip korsan yayınlara yönelmiş taraftara, daha ucuza ve daha fazla kişiye verebileceğimiz, kendimize ait bir bir modeli neden inşa etmeyelim ki?” diyor. [1]

Geleneksel yayıncılığın futbolda sonu mu?

Naklen yayın haklarının satışı ve izleyicilere ulaştırılmasında bugünkü geleneksel Premier lig uygulamasında, Premier lig idaresi yayın haklarını yayıncılık dünyasının devlerinden olan Sky, BT Sport ve Amazon prime gibi yayıncı kuruluşlara ihaleyle satıyor. Bu kuruluşlar ise, satın aldıkları yayın haklarını abonelik sistemiyle dünyanın dört bir tarafına uydular aracılığıyla, dijital platformları kullanarak Pay TV uygulamasıyla satıyor. Yeni PremFliks modelinde ise, Premier lig yayın haklarını satın alan aracıları ortadan kaldırarak, kendi ürününü doğrudan futbol tüketicisine televizyon, teknoloji ve internet işbirliği temelinde oluşturacağı PremFlix platformu aracılığıyla, sosyal medyayı da kullanarak satmak ve daha fazla para kazanmak istiyor.

Tablo: 1) Geleneksel ve Yeni PremFlix Modelinde Futbol, İzleyicisine Nasıl Ulaşacak?

Premier lig yeni bir iş planı oluşturarak, yıllık yayın gelirlerini 20 Milyar Sterlin'in (yaklaşık 24 Milyar Euro) üzerine çıkartmak istiyor. Bu yeni iş planında Premier lig idaresi, teknoloji-televizyon-internet temelli Netflix içerik izleme platformuna benzer bir oluşum ve modeli hayata geçirmek istiyor. Bu modelde parasal gelirin maksimize edilmesinin önünde hiç bir engel bulunmuyor. Dünyanın dört bir tarafına artık uydular aracılığıyla değil, internet üzerinde futbol izleyicisi Premier Lig içeriğine ulaşacak. Bu yeni model salt bir maç izleme platformu olmayacak, aynı zamanda Premier Lig içeriğini tüm dünyaya pazarlayıp satacak. Bu nedenle de, buradan elde olunacak gelir gerçekten tahminin çok ötesine ulaşabilir ve insan aklının sınırlarını zorlayabilir.

Bugünkü geleneksel model ile Premier Lig'in toplam yayın hakları satış bedeli yurtiçi ve yurtdışı olmak üzere yıllık 3,06 Milyar Sterlin (yaklaşık 3,7 Milyar Euro), üç yılda ise toplamda 9.2 Milyar Sterlin'e (yaklaşık 11 Milyar Euro) ulaşmış durumda. [2]

Bugünkü ortamda Premier Lig izleyenler aylık olarak Sky'a 44 Sterlin (350 TL), BT Sport'a 25 Sterlin (198 TL), Amazon'a 7 Sterlin (55 TL) olmak üzere 76 Sterlin (600 TL) ödüyorlar. Yıllık toplamda ise bu tutar 912 Sterlin'e ulaşıyor (7.200 TL) 

Premier Lig bu modele geçtiğinde, izleyicilerden aylık 10 Sterlin civarında bir ücret talep edecek. Bu hesaba göre Premier Lig mevcut kazancını sekize katlayarak, 24 Milyar Sterlin'e kadar çıkartabilecek.

Tablo: 2) Premier Lig'de Yayın Hakları Anlaşmaları (Milyar Sterlin) ve Abonelik Ücretleri (Sterlin)

Netflix rol model oldu

Son yıllarda televizyonlarımız, mobil cihazlarımız, Ipad'lerimiz ve laptoplarımızla hayatımıza girmiş görsel keyfin cazibe noktası internet platformu Netflix Inc., film-dizi yapımcılığı ve dağıtımı alanında faaliyet gösteren bir Amerikan firması.

İnternet üzerinden gerçek zamanlı veri akışı ve içerik sağlıyor. Adı, İngilizce internet anlamına gelen "net" ve Amerika'da günlük konuşma dilinde "filmler" anlamına gelen "flicks" kelimesinden türetilmiş.

1997'de kurulan Netflix'in ilk iş modeli DVD satışı ve kiralama üzerineydi. Ancak şirket daha sonra strateji değiştirerek, 2007'de akışkan medya aracılığıyla internet üzerinden film izleme olanağı sunan iş modeline dönüştü. İşte, bu dönüşümden sonra Netflix tam anlamıyla uçuşa geçerek büyümeye devam etti. Zamanla veri akışı servisini daha da büyüterek, 2013'ten itibaren film ve televizyon dizisi üretimlerini hızlandırdı. Bu gelişim ile birlikte tüm dünyada hızla abone sayısını artırarak 190 ülkede 148 milyon aboneye ulaştı. Türkiye'de de şu anda 1.5 milyon ücretli abonesi bulunan Netflix, 2018'i 15,8 Milyar dolar hasılat ve 1.2 Milyar Dolar net faaliyet karı ile kapattı. [3]

Netflix'in izlediği strateji o kadar başarılı oldu ki, satışları olağanüstü artarak gelirlerini ve karını katladı. Buradaki en önemli konu ise Netflix'in artan sinema bilet fiyatlarının yanısıra, sinemaya gitme gibi fiziksel zorluklara karşı, hem parasal, hem de fiziksel olarak izleyicinin konfor alanını genişleten bir uygulamayı, bir iş planı temelinde başarılı olarak hayata geçirebilmesidir. Bunu yaparken de, sinemadan daha fazla içeriği daha hızlı, daha ucuz ve daha kolay izleyiciye sunabilmesi, bu platformu bir çekim merkezine dönüştürdü. İzleyicinin görsel keyif gereksinimini üst düzey tatmin etmede başarılı olan Netflix'e bu başarıyı getiren ekibin arkasında ise kaliteli içerik sağlama ve bunun tüm dünyaya dijital kanallar aracılığıyla iletilmesinde Netflix'in Chief Content Officer'ı olan Ted Sarandos bulunuyor. Sarandos'un bu başarısının bedeli ise 2019'da yıllık 18 Milyon Dolarlık ücret oluyor. [4]

Premier Lig para basarken, diğer ligler ne yapacak?

Premier Lig, Netflix'e benzer iş modeliyle yıllık kazancını sekiz kat artırarak 24 milyar sterline çıkartmak isterken, diğer ligler de bir süre sonra bu rekabetin gerisinde kalmamak için kendi platformlarını oluşturmak zorunda kalacaklar. Ancak, sportif başarı ve görsellik bakımından şu an Premier Lig'in gölgesinde kalan diğer ligler, büyük bir olasılıkla bir araya gelerek kendi PremFlix'lerini yaratacaklarmış gibi görünüyor. Bu kapsamda ilk etapta öncelikle çevre liglerin böylesi bir uluslararası platformu oluşturmak için harekete geçmeleri gerekiyor. Nitekim, bu bağlamda Belçika ve Hollanda ligleri birleşerek kendi platformlarını kurmaya hazırlanıyorlar [5]. Ancak, burada liglerin izlenilirliği, futbol kaliteleri ön plana çıkacak. Bugünkü durum itibariyle zaten kendi lig maçlarını satmakta zorlanan bu liglerin, ister istemez kendi aralarında bir araya gelerek bir yayın havuzu oluşturmak zorunlulukları bulunuyor.

Belki, diğer merkez ligler (İspanyol La Liga, Alman Bundesliga, İtalyan Serie-A ve Fransız Lig1) kendi aralarında böylesi bir ortak platform oluşturarak, gelirleri bir havuzda biriktirebilirler. Çevre liglerin de çok parçalanmadan bu platformu ortak havuz temelinde oluşturmaları gerekecek. Aksi, halde çevre liglerin Premier Lig karşısında rekabet etme şansları kalmayacak. Çünkü bu ligde oluşacak aşırı gelir, kulüplerin ciddi sermaye birikimine ulaşmalarını sağlayacak ve kulüpler buna bağlı olarak Avrupa'nın ve dünyanın en iyi ve en yetenekli oyuncuları ile teknik kadrolarını oluşturarak, Premier Lig kulüplerini tek çekim merkezi haline getirebilecektir.

Futbol nereye gidiyor?

Geleneksel yayın anlayışı yerine, internet temelli teknolojik yoğunluklu, çok farklı alternatif olanakları sunan ve daha fazla seyirciye, daha ucuz ve kolay ulaşan, alıcı, uydu anten, vb. maliyetleri ortadan kaldıran, sürekli kendisini güncelleyen bu sistem ve iş modeli merkez lig kulüplerine çok büyük gelirler sağlayacak gibi görünüyor. Çevre ligler ise tek başlarına böylesi bir platform oluştursalar bile sadece yerel kalabilecekler. Küreselleşemeyen lig bir süre sonra ekonomik- finansal yeteneğini de geliştiremeyeceği için, sportif performansta da çok geride kalacaktır. Merkez liglerde oluşacak aşırı gelir artışı bu liglerde sermaye yoğunlaşmasına neden olacak ve bu lig kulüplerinin çok pahalı, devasa tutarlı kadrolar kurmasına olanak sağlayacaktır. Bu ise, tamamıyla rekabetin ortadan kalkması ve futbolun orta ve uzun vadede ölümü anlamına geliyor.

Bugünün konvansiyonel yayıncı şirketleri de kendilerine yeni iş modelleri geliştiremezler ise, bir süre sonra ticari faaliyetlerini sonlandırmak durumunda kalacaklardır.

[1] 'PremFlix' would net Premier League £24BILLION every year and let them take control of their destiny, says Simon Jordan

[2] The Premier League reveals plans to develop Netflix-style streaming service to revolutionise how English football is consumed

[3] Netflix Annual Report, 2018.

[4] NOTICE OF ANNUAL MEETING OF STOCKHOLDERS TO BE HELD

[5] Hollanda ve Belçika Liglerinin birleşmesi için çalışmalarda bulunan Club Brugge CEO'su Bart Verhaeghe'ye ait. Deloitte tarafından yapılan araştırmaya göre hem Hollanda hem de Belçika üst ligleri şu anda televizyon yayınlarından yılda yaklaşık 80 milyon Euro kazanıyor. Kurulacak 18 takımlı (10 Hollanda, 8 Belçika) yeni ligle bu rakam 400 milyon Euro'ya çıkacak. Bu çalışmaya Belçika'dan Gent, Club Brugge, Genk, Anderlecht, Standart Liege, Hollanda'dan Ajax, AZ Alkmaar, Utrecht, Feyenoord, PSV Eindhoven ve Vitesse gibi önemli kulüpler destek veriyor.