Bu yazımızda 2025 Dünya Kulüpler Kupası’nın olası sosyo-ekonomik etkileri ile bu etkilerin kime ne yarar sağladığı üzerinde duracağız.

FIFA ve Dünya ticaret örgütü (WTO) ortak bir rapor üretti. Hazırlanan bu rapor bu devasa organizasyonun ne gibi ekonomik sonuçları olabileceğini analiz ediyor.  

Ben de bu yazımda bu raporda yer alan bazı temel verileri analiz etmek istedim.

Öncelikle ilk sorumuzu soralım:

Bu turnuva ekonomik olarak ne anlama geliyor?

FIFA ve WTO Sekreterliğinin, kurumlara ve şirketlere politika ve yatırım projeleri tasarlama konusunda destek sağlayan bağımsız bir kuruluş olan OpenEconomics (OE) isimli bir firmaya hazırlattığı rapor var.

Rapora göre, bu turnuvanın küresel ekonomiye 21.1 milyar dolara kadar katkı yapabileceği belirtiliyor.

Rapor küresel bir ekonomik etkiden söz ediyor. 21.1 milyar dolarlık global katkının 9.6 milyar dolarlık kısmının (yüzde 46) doğrudan Amerikan ekonomisine gideceği raporda ifade ediliyor.

İstihdam konusunda da iddialı bir tahminde bulunuyor rapor. Turnuvanın Amerika’da yaklaşık 105 bin iş yaratması beklendiğini belirtiyor.

Bu tahminler yapılırken, raporda SROI (social return on investment) yani, yatırımın sosyal getiri etkisini ölçen bir etki analizi de yapılmış. Analiz öz itibarıyla, bu turnuvada yapılan harcamanın topluma ne kadar sosyal fayda olarak geri döndüğünü ölçmeye çalışmış. Bu şekilde, turnuvanın sosyal yatırım getirisinin ne olabileceği hesaplanmış. Hesaplanan sosyal yatırım getirisine göre, turnuva için harcanan her bir dolar için 4.34 dolarlık bir sosyal fayda yaratılması bekleniyor. Ekonomik literatüre uygun ifade edecek olursak, bu sportif organizasyon 4.34 kat dışsal etki yaratacakmış görünüyor. Bu hesaplamada maçları izleyecek 3.7 milyon taraftarın önemli bir faktör olduğu da hatırlatılmış.

Kulüpler dünya kupası ile özellikle perakende, ticaret, gayrimenkul, konaklama ve yiyecek içecek hizmetleri gibi sektörlerin olumlu etkilenmesi bekleniyor. Bu sektörlerin 7.2 milyar dolarlık ilave bir hasılata ulaşacağı hesaplanıyor. Özellikle turnuva nedeniyle turizmde ekstra bir canlılığın yaşanacağı tahmin ediliyor.  Buna bağlı olarak, turizm sektörü aracılığıyla ABD ekonomisine 2.430 Milyon dolarlık bir tüketici harcama katkısının oluşacağı hesaplanıyor.

Aslında, yıllık 28 trilyon dolarlık GSYİH’ne sahip ABD için bu rakamların çok fazla bir önemi yok. Ancak, FIFA’nın bu etkinliğinin küresel ekonomiye katkıları önemli.

Biraz da madalyonun diğer yüzüne bakmanın gerekli olduğunu düşünüyorum.

Bu turnuvadan ekonomik ve sosyal beklentiler yüksek…

Ne var ki, bu yüksek beklentiler varsayıma dayalı hesaplamalar. Bu tür mega etkinliklerde gerçek kazanç şüphesiz ki, ilerleyen yıllarda net olarak ölçülebiliyor. Doğal olarak başlangıçta hesaplanan ile gerçekleşen arasında daha sonra önemli farklar çıkabiliyor.

Yine bu raporda ifade edilen katkıların turnuva döneminde gerçekleştirilecek olması, ekonomiye gelecek yıllardaki olası katkıların sınırlı olabileceğini ortaya koyuyor. Örneğin raporda söz edilen 105.000 yeni iş olanağının yaklaşık yüzde kırkının geçici olabileceği kabul ediliyor. Yani, proje bitince o işler de bitmiş olacak.

2025 FIFA Kulüpler Dünya Kupası gerçekten devasa ekonomik beklentilerle geliyor. Milyarlarca dolarlık GSYİH’ya katkı, onbinlerce iş imkânı kağıt üzerinde etkileyici. Sosyal fayda potansiyeli yüksek görünüyor. Ama bu turnuvanın sağlayacağı katkıların, kalıcılık ve etki derinliği konusunda soru işaretleri de mevcut.

Zira, yukarıda söz ettiğimiz olaylar tahmini olası gelişmeler.

Ama olayın bir de görünmeyen yüzü var…Daha doğrusu kesin sonuçları olan bir yönü, yani FIFA tarafı var… Bu tür devasa etkinliklerin topluma sağladığı sosyo-ekonomik katkılardan daha fazlasını FIFA sağlıyor. Her ne kadar Başkan Infantino bu turnuvadan kazanılacak tüm paranın kulüp futboluna harcanacağını söylüyorsa da, FIFA’nın finansal raporları bunun böyle olmadığını ortaya koyuyor.

FIFA futbolun iyiliğini düşündüğünü ifade ediyor hep! Fakat FIFA’nın banka hesaplarındaki milyar dolarlık nakit rezervler, her yıl kazanılan yüz milyonlarca dolar kar, yöneticilere ödenen yüz milyon dolarlara ulaşan ücret ve maaşlar, yöneticilerin dolce vita hayatları, bu konuda başka şeyler söylüyor.

Bu işlerden her zaman FIFA kazanıyor.

FIFA sahip olduğu finansal varlıkları ve milyar dolarlara yükselen gelirleriyle artık bir sportif organizasyon olmaktan öte, bir ekonomik ve finansal örgüte dönüşmüş durumda. Sadece şunu ifade ederek yazımızı bitirelim. FIFA 2023-26 arası düzenleyeceği sportif etkinliklerden toplam 13.6 milyar dolar gelir bekliyor.