Yine geldik aynı konuya:
- Bu video platformları (akışık medya) neden hızlı değil?
Neden film yüklenene kadar çok uzun beklemek zorunda kalıyoruz.
- İnternet hızları yüzünden mi filmler böyle geç yükleniyor?
- Tam filmin ortasında, film duruyor, bekliyoruz, bekliyoruz.
- Bazen platform bile gelmiyor, gelene kadar bekliyoruz.
Bu sorular, turk-internet.com'a mail atan ya da çevremizdeki insanların şikayetleri. Bu ara bu şikayetler yine çok yükseldi. Normaldir, video seyretme hızı ile yatırım hızı maalesef paralel artmıyor.
Video servisler, film platformları, YouTube, TikTok gibi video servisleri ve hatta Podcastler gibi sesli yayınlar gün geçtikçe artarken, bu tatsız durumlar neden meydana geliyor?
Streaming Media yani Akışık medya izlemek için üç faktörün en iyi hizmeti sağlaması lazım:
- İyi bir internet hızı
- Akış Cihazı (Apple Tv vs) ve/veya Akıllı TV
- Akışık medya platformunun servisi
Ülkemizde çok başarılı video yapımların ortaya çıktığını görüyoruz. Yok Netflix'in yerli yapımlarını kastetmiyorum. Saçma sapan konulu filmleri, yerli yapım diye önümüze sürüp duruyorlar. En son Yakamoz beni bir hayli üzdü. Kıvanç Tatlıtuğ, Özge Özpirinççi ve diğerleri takdir ettiğim oyuncular olmasına rağmen seyretmeye katlanamadım. Ben Gain, Puhu ve BluTV'deki başarılı yapımları kastediyorum. Hızla gelişiyorlar. Amazon Prime'ı denemedim ama Disney Plus'ı denemeyi düşünüyorum.
Videoların kesilmesinin nedeni platformaların kendi servisleri mi?
Peki bu kadar güzel platformlar oluşmuşken, bu sorunlar neyin nesi? Acaba platformların mı sorunları var, internet hatlarının mı?
Daha önce 2019'da da yazmıştık[1]. "İnternet üzerinden video oynatma teknolojileri", ihtiyaç uzantısında gelişiyor. Akışık medya (streaming media) için teknolojik zorluklar çoktan aşıldı. Bir yandan yayınlanırken, bir yandan arabelleğe alınıyor ve oynatılıyor. Böylece minimum bant genişliği hatta dar bant kullanıyorlar. Yani seyrederken zorluklar çekiyorsanız, internet servis sağlayıcınız dar bant vermekte bile zorlanıyor demektir.
Video yayınlarının kullanımı yıldan yıla hızla artıyor. Sadece platformlar değil, YouTube gibi servisleri de hesaba katın. Üstelik gitgide yeni yeni platformlar yayına başlıyor. Bütün bunlar da dar banttan bile seyredilebilmek için teknolojiyi sürekli gelişmeye zorluyorlar.
Akışık yayın izlemede Türkiye'nin durumu nedir, en hızlı operatörler hangileri?
İnternette aldığınız servise karşı firmalar İngilizce baş harfleri ile "SLA" denilen servis düzeyi anlaşması yaparlar ve düzenli olarak da bu düzeyi müşterilerine rapor ederler.
Bu platformlar içinde Netflix kendisine gelen ortalama internet erişiminin hızını da kendi sayfalarında ülke ve ISS bazında raporluyor[2]. Başta söylediğimiz nedenlerle de olsa gerek. Servisine zor ulaşıldığında ya da beklemeler olduğunda, müşterilerine "sorun bizde değil, sizin internet servis sağlayıcınızda" demek istiyor. Yukarıda belirttik ama bir daha hatırlatalım:
- Bu platformları izlemek için büyük bir bant genişliğine de ihtiyaç yok. DAR BANT ile izleyebiliyorsunuz.
- Çünkü yine yukarıda bahsettik, yıllar içinde geliştirilen akışık yayın teknolojilerine şükürler olsun.
Netflix'in bu sayfada anlattığı gibi, her içerik oynatıldığında izleme oturumunun bilinen bir maksimum ulaşılabilir hızı vardır. Talep edilen çözünürlük (SD/HD/4K), yayın cihazı ve kodlama alımının kombinasyonu bu maksimum hızı belirliyor. İlaveten size gelen internet ağı ne kadar iyiyse, oturum da maksimum olası hıza o kadar yaklaşıyor. Netflix şöyle hesapladığını söylüyor:
"Prime time oturumlarını, maksimum olası bit hızına göre saniyede 0,5 Megabitlik (Mbps) sepetlere bölüyor ve ardından her bir sepette yer alan tüm oturumlarda ulaşılan zaman ağırlıklı bit hızını hesaplıyoruz.
Böylece birleştirilmiş oturumların, maksimum bit hızı seviyesine ne kadar yaklaştığını ölçebiliyoruz. Örneğin maksimum bit hızı 0,5 - 1 Mbps olan bir İSS 0,9 Mbps'ye (zaman ağırlıklı) ulaşabilirken, 5 - 5,5 Mbps aralığında 5,2 Mbps'ye ulaşabilir."
Netflix ülke ortalamalarını da hesaplamış. Buraya tıklarsanız Netflix izleme hızında, nisan 2022 itibariyle Türkiye'nin ortalaması 3,2 Mbps ile 46.sırada gözüküyoruz. Listenin tepesinde 3,8 ile ABD, Almanya, Avustralya, Belçika, Danimarka, Hollanda, Hong Kong, İspanya, İsrail, İsviçre, İzlanda, Macaristan, Norveç, Romanya, Singapur ve Tayland var.
Türkiye'deki operatörlere bakarsak; nisan ayında Türksat Kablo, Türk Telekom, Turkcell Superonline ve TurkNet 3,2 Mbps iken Vodafone ve D-Smart 3,0 Mbps ortalama almış.
Ay-ay Türkiye'deki servis sağlayıcılara bakarsak, Turknet ve Türksat Kablo'nun Türkiye'de Netflix'i en hızlı sunan sağlayıcılar olduğu görülüyor. Türksat'ın kablo üzerinden servis verdiğini hatırlatalım. Turknet ise ülkedeki diğer servis sağlayıcılardan farklı bir yöntemle internet servisi satıyor. Size gelen hattın (genellikle Türk Telekom altyapısı) kapasitesi neyse, onu sınırsız sağlıyor. O nedenle diğerlerinden hızlı olsa gerek.
Sonuç olarak izlemek için "darbant" yeterli bile olsa Netflix'i en hızlı sağlayanlar Turknet ve Türksat.
O zaman... İnternet altyapısında mı sorun var?
Sormaya gerek var mı? Maalesef dilimizde tüy bitti ama hâlâ 470 bin km fiberlerdeyiz. Çünkü altyapı için 2006 yılında 11 firmaya lisans verilmesine rağmen, belediyeden izin verilmesi engellenerek internet altyapısı zayıf bırakıldı. Kaç yıldır en az 4-5 milyon km olmasından bahsediyoruz ama sadece 470 bin km fiberimiz var.
Ülkemizdeki genişbant abone sayısı 4,8 milyon fiber ve 1,4 milyon kablo olmak üzere 6,2 milyondur. 24 milyon hane ve 3 milyon civarı şirket düşünülürse genişbantın ülkemizdeki penetrasyonu yüzde 23 gibi kabul edilebilir. BTK bu rakamı cep telefonlarındaki genişbant'ı ilave ederek 88 milyon diye veriyor ama bu tamamen kabahati örtmek yolundaki bir saptırmadır. Ne ADSL bağlantılar ne de mobil bağlantılar, geniş bant değildir. Mobil genişbant bağlantılar, motosiklet gibidir. Arızi olarak ve gerektiğinde kullanılır. Asıl olan sabit genişbanttır, o da FİBER'dir.
İnternet sıralamasında dünya 89. sıradayız
Zaten BTK hangi sayıyı verirse versin, ölçümler ülkemizde genişbantın zayıf olduğunu gösteriyor. Bunu dünya sıralamasındaki yerimize bakarak da görebilirsiniz. Gerçek ölçümlerle yapılan 2022 verilerine bakarsak, 43,48 Mbps ile 89. sıradayız, Mobil daha iyi değil, o da 48,8 Mbps. Bu hızların durumunu anlamak için diğer ülke hızları ile karşılaştıralım. Listenin tepesindeki hızlara ve dünya ortalamasına bakalım [3]:
Gördüğünüz gibi ortalamaların altında kalmışız; sabit genişbantta ortalamanın yarısının bile altındayız ve mobilde üçte bir kadar altındayız.
Bir de listede bizden 2 evvel ve 2 sonraki ülkelere bakalım, önümüzde 87. sırada Özbekistan ve 88. sırada Arnavutluk, arkamızda ise 90. sırada Kuzey Makedonya ve 91.sırada Madagaskar var. Aynı seviyede olduğumuz ülkeler bunlar. Ne kadar övünsek azdır.
Bunun neden böyle olduğunu, internet altyapı yatırımlarını başka yazıda anlatalım.
[1] Netflix Türkiye’de yavaş mı? En hızlı internet servis sağlayıcı hangisi?
[2] Netflix'e gelen ISS hızları
[3] Internet Speeds by Country 2022
