Pandemi döneminde resmî olmayan verilere göre Türkiye genelinde 100’den fazla müzisyen işsizlik ve geçim sıkıntısı nedeniyle intihar etti. İstanbul, Gaziantep ve Muş’ta yaşayan üç müzisyen hayatlarının bu en zor dönemini anlattı.
Maruf Yüce, Gaziantep Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarında son sınıf öğrencisi. Bir yandan eğitimine devam ederken diğer yandan da müzik yaparak geçimini sağlıyordu.
Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı'nın haber portalı, Gazetecilik Platformu'ndan Cihat Öztürk'ün haberine göre, pandemi öncesinde de müzisyen olarak beklediği saygıyı göremediğini ve kendilerine “çalgıcı parçası” gözüyle bakıldığını ifade eden Yüce, pandemi sürecinin yavaş yavaş değiştirdiği yaşantısını şöyle anlatıyor: “Üretmeye çalıştım, meyvesini de aldım. İlk tekli çalışmamı çıkarttım. Şartlar ağırlaşmaya, süreç gittikçe uzamaya başlayınca endişelenmeye, sıkılmaya başladım… Pandeminin başlarında hiçbir sosyal destek yoktu. Çalışma alanlarımızın hepsi kapalıydı. Haydi ben bekârım; bir şekilde diyelim çevirdim çarkı, ki dönmüyor tek başına olmama rağmen…Evli çoluk çocuk sahibi insanlar var işleri bu. Altını çiziyorum işleri bu… Eve ekmeği buradan götürüyorlar, en çok onlar için üzülüyorum”.
Yaşamak için enstrümanlarını sattılar
Yaşamlarını sürdürebilmek içim enstrümanlarını değerlerinin altında satan müzisyenler olduğunu belirten Yüce, vaka sayılarının düşmesinden sonra mekânların kısa bir süre için açılmasının da müzisyenlerin hayatına olumlu etki etmediğini belirtiyor: “Vaka sayılarının düşmesi, kafelerin barların açılması ile birlikte az da olsa canlılık geldi. Ama bu sefer de canlı müzik saatlerinin süreleri kısa tutuldu, müzisyenlerin sahneleri zabıtalar tarafından basıldı. Müzisyen yine çalışamadı. Emeğinin karşılığını alamadı. Müzik sendikalarının devreye girmesiyle az da olsa bir para yardımı yapıldı, o da tüm müzisyenlere değil. Videolu yardım desek yerinde olur. Çünkü bazı arkadaşların videoları, ‘yok kısa, yok uzun, yok sorun var’ denilerek kabul edilmedi ve verilen miktar da bunca pahalılığının içinde yetersiz kaldı”. Müzisyen intiharlarının vicdanlara dokunması gerektiğini söyleyen Maruf Yüce, pandemi sürecinin yönetilememesinin yanı sıra, toplumun da müzisyenleri yalnız bıraktığı görüşünde.
“Kadıköy’de 4-5 kayıt stüdyosu kapandı”
İstanbul’da yaşayan tonmayster ve müzisyen Erhan Kabakçı ise kayıt stüdyolarının yaşadığı sorunları şöyle dile getiriyor: “Mekânlar kapanıp canlı müzik durunca, stüdyonun işleri de bundan etkilendi. Çünkü gruplar/müzisyenler canlı çalamadıkları için provaya/kayda da ihtiyaç duymuyor.” Kabakçı sadece müzisyenlerin değil, sesçi, ışıkçı, kapı görevlisi, güvenlik görevlisi gibi sahne emekçilerinin de pandemi koşullarından şiddetle etkilendiğini belirtiyor. Ay sonunu güçlükle getirdiğini aktarıyor ve “Sokağa çıkma kısıtlamaları tam da stüdyomun en çok çalıştığı günlere ve saatlere denk geldiği için ciddi sıkıntıya girmiş durumdayım. Yine de özel dersler, kayıt vs. derken bir şekilde belimi doğrultmaya ve ay sonunu getirmeye çalışıyorum. Ama sadece sahnede çalarak kazanan müzisyen arkadaşlar için çok üzülüyorum.” diye konuşuyor. İş yeri sahibi olan stüdyo işletmecilerine vergi affı çıkmadığını belirten Kabakçı, bir yılda Kadıköy’de 4-5 stüdyonun kapandığına dikkat çekiyor ve ekliyor: “1 seneden fazladır çalışamayan müzisyenler var ve devlet bu insanları görmezden geliyor. Ayda 1000 liralık sözde bir yardım ile ayakta durabilir mi müzisyenler? Faturaları ve kiraları var bu insanların… Pandemi ne yazık ki başka türlü de can almaya devam ediyor ve kimse bunu görmüyor, görmek istemiyor.”
Düğünlerde çalanlar işsiz kaldı
Muş’ta yaşayan ve 25 yıldır profesyonel olarak müzisyenlik yapan Necdet Evren ise, özellikle düğün yasaklarının gelirini önemli ölçüde etkilediğini belirtiyor. İşlerinin yüzde sekseninin iptal olduğunu söyleyen Evren, “Yasaklarla, düğünü olan vatandaşlar arasında kalıyoruz. Polis nezaretinde düğün yapmaya çalışıyoruz. Müzik aleti kurmamız bile yasak.” diyor. Hiçbir yerden destek alamadıklarını aktaran Evren, “Küçük yerde yaşıyoruz. İş yapma imkânlarımız sınırlı, bu da olmayınca ekonomik açıdan etkileniyoruz.” diyerek yaşadıkları sıkıntıları açıklıkla dile getiriyor.
