Eyyy savcılar!
Kadının biri televizyona çıkmış alenen katliam çağrısı yapıyor.
Adamın biri önüne kurşunla dolu kavanozu koyup ölüm tehditleri savuruyor.
Gazeteci geçinen bir başkası "ölüm listeleri"nden dem vuruyor.
Eyyy savcılar!
Nerelerdesiniz?

*   *   *

Değerli hukukçu dostlarımdan öğrendiğime göre:

1. Bir suçun işlendiğini öğrenen Cumhuriyet Savcısını görevi; bir ihbar veya başka bir suretle suçun işlendiği “izlenimini” veren bir hali öğrenir öğrenmez kamu davası açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere hemen işin gerçeğini araştırmaya başlar, (Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 160).

2. Savcı; suç işlendiği izlenimi varsa ve/veya suç işlenmiş olduğunu öğrenir öğrenmez hiç vakit geçirmeden hemen araştırmaya başlamakla görevlidir. Aksi takdirde görevinin gereklerine aykırı hareket etmiş olur ve görevi kötüye kullanma suçu işlemiş olur (TCK 257 altı aydan iki yıla hapis). Eğer savcı görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstermek suretiyle kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olursa kamu görevlisi olarak üç aydan bir yıla kadar hapis cezası vardır (TCK 257/2).

3. Cumhuriyet Savcısı maddi gerçeğin araştırılması, örneğin suç fiilinin ne olduğu ne zaman işlendiği, kim tarafından suç işlendiği hakkında hemen araştırma yapılması için kolluk görevlilerini görevlendirir. Telefonla bile “araştırma emri” verebilir. Adli kolluk görevlilerini harekete geçirmek zorundadır. Şüpheli kişinin hem lehine ve hem aleyhine olan delilleri toplamalı ve muhafaza altına almalıdır. Adil yargılanma hakkının sağlanması için bu görevleri yerine getirmek zorunda olan Cumhuriyet Savcısıdır (Ceza Muhakemesi Kanunu 160/2)

4. Cumhuriyet savcısı doğrudan doğruya, bizzat veya emrindeki kolluk görevlileri aracılığıyla gerek gördüğü her türlü araştırmayı yapar. Bütün kamu görevlilerinden “her türlü bilgiyi” isteyebilir. Suç görev yaptığı mahkeme yargı çevresi dışında başka yerde işlenmiş ve şüpheli başka savcılık yetki alanı içinde olsa bile yaptığı araştırma bakımından “o yer Cumhuriyet Savcısından” söz konusu işlemi yapmasını talep edebilir (CMK Madde 161).

5. Savcıdan talimat alan adli kolluk görevlileri kişiyi derhal yakalamakla görevlidir. Yakalanan kişinin yakalanıp yakalanmadığını, uyguladıkları tedbirleri, el koydukları delilleri emrinde çalıştıkları Cumhuriyet Savcısına derhal bildirmek zorundadır. Kolluk görevlileri Cumhuriyet Savcısının adliyeye ilişkin “bütün emirlerini” gecikmeksizin yerine getirmekle yükümlüdür (CMK Madde 161/2).

6. Cumhuriyet savcısı, adlî kolluk görevlilerine emirleri yazılı; acele hâllerde, sözlü olarak verir. Sözlü emir, en kısa sürede yazılı olarak da bildirilir. Diğer kamu görevlileri de yürütülmekte olan soruşturma kapsamında ihtiyaç duyulan bilgi ve belgeleri, talep eden Cumhuriyet savcısına vakit geçirmeksizin temin etmekle yükümlüdür.

7. Kanun tarafından kendilerine verilen veya kanun dairesinde kendilerinden istenen adliye ile ilgili görev veya işlerde kötüye kullanma veya ihmalleri görülen kamu görevlileri ile Cumhuriyet savcılarının sözlü veya yazılı istem ve emirlerini yapmakta kötüye kullanma veya ihmalleri görülen kolluk âmir ve memurları hakkında Cumhuriyet savcılarınca doğrudan doğruya soruşturma yapılır.

8. Suçüstü hâlinde veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, Cumhuriyet savcısına erişilemiyorsa veya olay genişliği itibarıyla Cumhuriyet savcısının iş gücünü aşıyorsa, sulh ceza hâkimi de savcının yapabileceği bütün soruşturma işlemlerini yapabilir. Kolluk âmir ve memurları, sulh ceza hâkimi tarafından emredilen tedbirleri alır ve araştırmaları yerine getirirler.

9. Adlî kolluk kendi kanunlarında tarif edilen Emniyet Teşkilatı, Jandarma, Gümrük, Sahil Güvenlik Komutanlığı mensuplarındandır. Kendi kanunlarında belirtilen soruşturma işlemlerini yapan güvenlik görevlileridir. Soruşturma işlemleri, Cumhuriyet savcısının emir ve talimatları doğrultusunda öncelikle adlî kolluğa yaptırılır. Adlî kolluk görevlileri, Cumhuriyet savcısının adlî görevlere ilişkin emirlerini yerine getirir. Gerektiğinde veya Cumhuriyet savcısının talebi halinde, diğer kolluk birimleri de adlî kolluk görevini yerine getirmekle yükümlüdür.

10. Her soruşturma işlemi tutanağa bağlanır. Tutanak, adlî kolluk görevlisi, Cumhuriyet savcısı veya sulh ceza hâkimi ile hazır bulunan zabıt kâtibi tarafından imza edilir. Kamu davasını açma görevi, Cumhuriyet savcısı tarafından yerine getirilir. Soruşturma evresi sonunda toplanan deliller, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa; Cumhuriyet savcısı, bir iddianame düzenler. İddianamede, yüklenen suçu oluşturan olaylar, mevcut delillerle ilişkilendirilerek açıklanır.

11. İddianamenin sonuç kısmında, şüphelinin sadece aleyhine olan hususlar değil, lehine olan hususlar da ileri sürülür. İddianamenin sonuç kısmında, işlenen suç dolayısıyla ilgili kanunda öngörülen ceza ve güvenlik tedbirlerinden hangilerine hükmedilmesinin istendiği; suçun tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ilgili tüzel kişi hakkında uygulanabilecek olan güvenlik tedbiri açıkça belirtilir.

12. Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresi sonunda, kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması hâllerinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verir. Bu karar, suçtan zarar gören ile önceden ifadesi alınmış veya sorguya çekilmiş şüpheliye bildirilir.

13. Kararda itiraz hakkı, süresi ve mercii gösterilir. Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak yeni delil elde edilmedikçe ve bu hususta sulh ceza hâkimliğince bir karar verilmedikçe, aynı fiilden dolayı kamu davası açılamaz.

*   *   *

Eyyy savcılar!
Nerelerdesiniz?
Kadının biri televizyona çıkmış alenen katliam çağrısı yapıyor.
Evet, nerelerdesiniz?
Adamın biri önüne kurşunla dolu kavanozu koyup ölümle tehditleri savuruyor.
Gazeteci geçinen bir başkası "ölüm listeleri"nden dem vuruyor.
Gazeteci milleti, yazarlar, siyasetçiler, muhalifler “kaşının üzerinde gözün var” dercesine yazılan iddianamelerle dört duvar arasında, mahkeme kapılarında süründürülürken içimden size seslenmek geldi.
Eyy savcılar!
Evet, nerelerdesiniz?

Desen: Selçuk Demirel