Sonunda Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva’dan da dünyanın hasım ekonomik bloklara bölünme riskinin büyüdüğü şeklinde net bir mesaj geldi. "Küresel gerilimler ve kıt kaynaklar" temasıyla düzenlenen 2023 Brüksel Ekonomik Forumu’nda geçen çarşamba günü konuşan Georgieva’nın bu demeci, "dikkat risk var" şeklinde değerlendirilebilecek tatlı bir uyarıdan ziyade, "dünya bölünüyor, maalesef elimizden bir şey gelmiyor" şeklinde okunması gereken bir mesaj içeriyor. Tabii "bunun herkes için kötü bir senaryo" olduğuna işaret ettiği için de bazı ülkelere aba altından sopa gösterme gibi bir misyonu olduğu da söylenebilir.

Georgieva, pandemi sürecinin, tedarik zincirinde yaşanan sorunların ve Rusya-Ukrayna savaşının, ülkelerin yatırım kararlarında etkili olan ulusal güvenlik endişelerini artırdığına dikkati çekerek, bu gelişmelerin ciddi ekonomik maliyetleri olduğunu ve daha parçalanmış bir dünya ortaya koyduğunu da itiraf etti.

Uzun yıllar boyunca artan küresel entegrasyonu hatırlatarak ardından yaşanmakta olan hasım ekonomik bloklar yönündeki değişimi hayra yormayan Gerçi Georgieva, demecinde yapılması gerekenin "korumacılığın cazibesinden kaçınmak" olduğunu belirtiyor ama, mevzu onu çoktan aşmış durumda.

Mevzu, dünyanın çok büyük bölümünde küreselleşmeden anlaşılan şeyin artık G7 ülkelerinin anladığı şeyle aynı olmaması. Hatta belki bu anlamda "atı alan Üsküdar’ı geçti" bile diyebiliriz. Hatırlayanlar olacaktır, 2022 yılı sonlarında kaleme aldığım bir yazımda, dünyanın çok ilginç bir kavşağa doğru ilerlediğine dikkat çekmiş ve Avrasya Ekonomik Birliği’nin (AEB) yürütme organı niteliğindeki Avrasya Ekonomik Komisyonu’nun (AET), son dönemde genişleme sinyalleri veren BRICS grubuyla birlikte bir "ortak ödeme sistemi" geliştirme hazırlığı içine girdiğini vurgulamıştım. Şöyle devam demiştim:

"Bu kavşak, dünyanın önde gelen ekonomilerinin oluşturduğu G7 blokuna alternatif olarak beliren BRICS grubu ülkelerin aralarındaki ticari ve ekonomik işbirliğini ‘ödeme sistemleri’ alanına da taşımasıyla şekillenecek gibi görünüyor."

Neydi oradaki temel hedef: Toplam üretimleri G7 ülkelerinin tamamını aşmış olan BRICS çatısı altındaki Rusya, Çin, Hindistan, Brezilya ve diğer bazı ülkelerin ulusal ödeme yöntemlerini tek bir ödeme sistemi altında birleştirerek entegre bir pazar oluşturma gayretlerine ivme kazandırmak. Dolayısıyla, belirli bir tarihte, Çin'in UnionPay, Rusya’nın MIR, Hindistan'ın RuPay, Brezilya'nın Elo ve diğer BRICS ülkelerinin ulusal ödeme yöntemlerini entegre hale getiren tek bir ödeme kartından söz edeceğiz gibi görünüyor. Tabii oradaki çalışmalar sadece bir ödeme sistemi geliştirmekle sınırlı değil. Ortak (dijital) para sistemi de söz konusu. Farklı ülke para birimlerini ve doğal kaynaklarını içeren bir sepet şeklinde kurgulanacak ve dijital bir para birimince de desteklenecek yeni bir küresel para sistemi!

Bu ortak para ve ödeme sistemi projesinin fikir babası, dünyanın en etkili ekonomistlerinden biri olarak da görülen ve AEB’nin 2021’den bu yana Entegrasyon ve Makro Ekonomiden sorumlu Komiseri olarak görev yapan Prof. Dr. Sergey Glazyev. * Çinli meslektaşlarıyla yaklaşık bir buçuk yıldır bu konuyu müzakere etmekte olan Glazyev, ABD doları temelli küresel finans sistemine alternatif bir sistemin yakın bir zamanda kullanıma açılacağına inanan ve çalışmalarını bu doğrultuda sürdüren bir isim.

Brezilya asıllı uluslararası ilişkiler uzmanı, kıdemli gazeteci Pepe Escobar, ondan "Küresel Güney’i Batı’ya olan borçlarından ve IMF tarafından dayatılan sıkı para politikalarından kurtaracak kişi" olarak söz ediyor.

Glazyev, The Cradle’ın kendisiyle geçen mart ayında yaptığı söyleşide, aslında IMF Başkanı’nı korkutan hususun arka planına yedi yıl öncesinden açıklık getiriyordu:

"Yeni dünya ekonomik düzenine geçişe, muhtemelen dolar, euro, sterlin ve yen cinsinden yükümlülüklerin yerine getirilmesinin sistematik olarak reddi eşlik edecek. Bu bağlamda, Irak, İran, Venezüella, Afganistan ve Rusya'nın döviz rezervlerine el koyup trilyonlarca dolarlarını cebe indirmeyi uygun gören bu para birimlerini çıkaran ülkelerin ortaya koyduğu örnekten hiçbir farkı olmayacaktır. ABD, İngiltere, AB ve Japonya yükümlülüklerini yerine getirmeyi reddettiklerine ve diğer ulusların kendi para birimlerinde tutulan servetlerine el koyduğuna göre, neden diğer ülkeler onlara geri ödeme yapmak ve borçlarını ödemek zorunda kalsın ki?

Evet, dünya bölünüyor. Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı, dünyanın hasım ekonomik bloklara bölünmekte olduğunu dile getirerek korumacılığın cazibesine kapılanları eleştiriyor, şikâyet ediyor belki… Ama insan sormadan da edemiyor: "Hırsızın hiç mi suçu yok?"

(*) = Bugün özellikle nükleer santrali etrafında şiddetli çatışmaların olduğu Zaporojiye’de 1961 yılında doğmuş, orada büyümüş ve Ukrayna kültürü ile yetişmiş biri Glazyev. Bir süredir elimde onun 2016’da kaleme aldığı “The Last World War: The US to Move and Lose” başlıklı kitabı var. Kitabın “Future of Ukraine” (Ukrayna’nın Geleceği) bölümü, altı yıl sonra yaşanacak Ukrayna - Rusya savaşını öngörmesiyle de ilginç.